ص:2

محترم مؤسسه قرآنی تفسیر جوان که اینجانب مدت 10 سال در جریان فعالیتهای خوب ایشان در عرصه پژوهش های موضوعی قرآنی می باشم و قبلاً تفسیر نمونه را در یک مجموعه تحت عنوان «تفسیر جوان» خلاصه، ساده سازی و منتشر نموده است، اخیرا مطالب تفسیر نمونه را در یک مجموعه تحت عنوان «تفسیر نوجوان» با تکیه بر آیات متناسب با گروه سنی یادشده، گزینش و ساده سازی نموده است که در نوع خود بسیار جالب می باشد.

امیدوارم نوجوانان عزیز و خانواده محترم آنها از این سفره معنوی و پربرکت که خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت آنها را به همراه دارد، حداکثر استفاده را بنمایند.ناصر مکارم شیرازی

1/12/85

ص:6

به شیراز مهاجرت کرده و لطف الهی شامل حال بنده شد و در کنار بیت معظم حضرت آیة اللّه شهید سیدعبدالحسین دستغیب «قُدِّسَ سِرُّه» در شیراز مقیم شدیم. هیچگاه چهره ملکوتی و اخلاص در گفتار و رفتار وی را در طول سالیانی که تا زمان شهادت در محضرشان بودم فراموش نخواهم کرد.

پس از مدتی وضع مالی پدر بهتر شد و به منطقه قصرالدشت شیراز نقل مکان کردیم. عنایت ویژه الهی دوباره نصیب من شد و در همسایگی منزل روحانی برجسته و انقلابی و مجاهد و مخلص

حضرت آیة اللّه سیدعلی اصغر دستغیب ساکن گردیده و به مسجدالرضا علیه السلام که معظمٌ له امام جماعت آنجا بودند راه یافتم و در این هنگام 14 ساله بودم. ضمن مشورت با ایشان در آغاز سنّ تکلیف، امام خمینی «قُدِّسَ سِرُّه» را به عنوان مرجع تقلید برگزیده و مسئولیت فعالیت های فرهنگی و سیاسی مسجدالرضا علیه السلام را عهده دار شده و همراه با استاد و مراد و والد معنوی ام حضرت آیة اللّه سید علی اصغر

ص:8

دستغیب در مبارزه علیه رژیم شب زده پهلوی حضور داشته و در سن 19 سالگی به جرم «اقدام علیه امنیت شاهنشاهی» دستگیر و روانه شکنجه گاه ساواک و زندان عادل آباد شیراز شدم.

با پیروزی انقلاب اسلامی در فعالیت های متعدد اجتماعی و مردمی نظیر احداث کتابخانه، مراکز

ورزشی، ساخت غسالخانه و مسجد در روستاهای محروم و حضور در جبهه های جنگ تحمیلی شرکت نموده و با پایان جنگ نور علیه ظلمت، فعالیت های متفرقه خود را تعطیل کرده و بر روی پژوهش، تألیف یا تلخیص و نشرکتابهای موضوعی و کاربردی با محوریت قرآن، حدیث وعلوم روزبرای گروه های سنّی «کودک، نوجوان، جوان، زنان، مردان و خانواده» متمرکز شده و تاکنون حدود 500 کتاب را به محضرامام زمان «عجل الله تعالی فرجه الشریف» و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و جامعه هدف آثار خود اهداء و منتشر نموده ام که بحمداللّه با استقبال کم نظیر مخاطبین عزیز مواجه گردیده و به دفعات

ص:9

مکرر چاپ و منتشر شده است.

مدارک تحصیلی این حقیر بدین ترتیب می باشد:

دیپلم: ریاضی در شیراز

لیسانس: الهیات (دانشجوی ممتاز در تهران)

فوق لیسانس: جامعه شناسی ازدانشگاه پونای هند (تحت لیسانس دانشگاه آکسفورد لندن)

دکترا: جامعه شناسی از دانشگاه پونای هند (تحت لیسانس دانشگاه آکسفورد لندن)

مدیریت استراتژیک: سازمان مدیریت صنعتی.

آثاراینجانب صرفا درحوزه تفسیر و تحقیقات تخصصی و کاربردی بر اساس قرآن، حدیث و علوم روزمی باشد.تاکنون بیش از 000/500 نفر که 90% آنها جوان بوده اند را به صورت حضوری و چهره به چهره از طریق کارگاههای آموزشیِ «قرآن و مهارت های زندگی» به طور رایگان آموزش داده ام و از بین آنها بیش از 3000 نفر را به عنوان

گروه های تحقیق موضوعی جذب، سازماندهی و بکارگیری نموده ام. همه آثار پژوهشی افراد مذکور

ص:10

حسب موضوع توسط یکی از اعضای هیئت علمی 100نفره عضو «گروه مؤسسات قرآنی تفسیرجوان» بازبینی، نظارت و کنترل شده و پس از تأیید حداقل یک مجتهد جامع الشرایط با نظارت نهایی بنده چاپ و منتشر می شود و هر هفته حداقل یک اثر قرآنی جدید به همین سبک در اختیار علاقمندان قرار داده می شود.

ترجمه آثار این حقیر توسط ناشرین بین المللی خارج از کشور به زبانهای عربی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و اردو در حال انجام است. هر یک از ده مؤسسه قرآنی که توسط بنده راه اندازی و تأسیس شده است برای یک «جامعه هدف» یا در یک موضوع

تخصصی نظیر تغذیه، گل ها و گیاهان دارویی و مسائل ماورائی فعالیت می نمایند.

راه طی شده قطره ناچیزی از اقیانوس بیکران فرهنگ و معارف زندگی ساز و نشاط آفرین قرآن کریم می باشد.

لذااز همه صاحبنظران واساتید حوزه و دانشگاه

ص:11

درسراسر جهان تقاضا می کنم با ارائه نظرات اصلاحی و حمایت های فکری و طرح موضوعات و روش های جدید و جوان پسند، گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان را در رسالتی که به عهده گرفته است یاری نمایند.

امید است این قبیل تلاشهای قرآنی ما و شما برای روزی ذخیره شود که به جز اعمال و نیات خالصانه هیچ چیز دیگری کارساز نخواهد بود.

دکتر محمد بیستونی

تهران 8/8/88

سالروز ولادت سلطان قلب ها

علی بن موسی الرضا علیه السلام

ص:12

کاری کتاب مذکور را اساس کار قرار دادم و آن را براساس آیات مندرج درتفسیرنوجوان خلاصه کرده و با استفاده از کتاب یک جلدی لغت شناسی و مفاهیم قرآن کریم که از تألیفات قبلی بنده می باشد و نیزترجمه استاد بهرامپور بر قرآن کریم اضافات ضروری را لحاظ نموده و بالاخره کتاب «لغات و مفاهیم تفسیر نوجوان» برای چاپ آماده شد.

مؤسسه قرآنی تفسیرجوان برای فرهنگ سازی آیات قرآن کریم در زندگی نوجوانان و جوانان عزیز مسابقه ای را با استفاده از متن تفسیر 30 جلدی نوجوان و

مجموعه سه جلدی لغات و مفاهیم این تفسیر تدارک دیده است که روش شرکت در مسابقه و مراحل اجرای آن به شرح زیر می باشد:

1 ارسال نامه تقاضای برگزاری مسابقه: با امضای بالاترین مسئول مراکز متقاضی یا نماینده نفرات علاقمند برای شرکت در مسابقه.

2 حد نصاب برای برگزاری مسابقه: 500 نفر.

3 زمان و مکان برگزاری مسابقه: به انتخاب مرکز

ص:14

متقاضی یا نماینده نفرات شرکت کننده می باشد.

4 نوع مسابقه: سئوالات به صورت کتبی و پاسخ ها ترکیبی از تشریحی و گزینه ای می باشد.

5 جایزه مسابقه:

1/5: تشرف حافظین تفسیر نوجوان به سفر عمره به صورت گروهی یا پرداخت معادل هزینه ریالی

رسمی آن تا زمان حیات بنده.

2/5: عضویت رایگان در «گروه های پژوهشی تحقیق موضوعی از قرآن، حدیث و علوم روز» و چاپ آثار بادرج نام گروه تحقیق بر روی جلد کتاب همراه با پرداخت حق التألیف به آن ها.

3/5: اعطای فرم اشتراک برای دریافت «رایگان» آثار برگزیده گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان در صورت ادامه همکاری با مؤسسه .

4/5: عضویت در خانواده بزرگ گروه مؤسسات قرآنی تفسیرجوان و ارائه خدمات حمایتی نظیرمشاوره حقوقی رایگان،شغل یابی،سفرهای علمی،تفریحی،زیارتی و...

به امید روزی که از «لایه های سطحی» دریای

ص:15

زیبای قرآن کریم عبور کرده و «گوهرهای عمق این دریا» را از درون آن بیرون آورده و به عنوان «سرمایه ماندگار»

برای خوشبختی و رفاه و آسایش دنیا و آخرت خود در زندگی بکارگیریم.

دکتر محمد بیستونی

رئیس هیئت مدیره گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان

شامل:

1 مؤسسه قرآنی قصص (تخصصی کودکان)

2 مؤسسه قرآنی نورپیامبران (تخصصی نوجوانان)

3 مؤسسه قرآنی تفسیر جوان (تخصصی جوانان)

4 مؤسسه قرآنی رضوان (تخصصی زنان)

5 مؤسسه قرآنی شعیب نبی اللّه (تخصصی خانواده)

6 مؤسسه قرآنی مساجد جوان (تخصصی مساجد)

7 مؤسسه قرآنی انعام الهی (تخصصی تغذیه، گلها و گیاهان دارویی)

8 مؤسسه قرآنی و علم زندگی (تخصصی اعجاز علمی قرآن)

9 مؤسسه خیریه عاطفه (تخصصی احداث کتابخانه، مراکز ورزشی و غسالخانه در روستاها و مناطق محروم)

10 مؤسسه انتشاراتی بیان جوان (ناشر تخصصی گروه مؤسسات قرآنی تفسیرجوان)

ص:16

4 مالِکِ یَوْمِ الدّینِ

مالِکِ: صاحب

یَوْمِ الدّینِ: روز جزاست.

5 اِیّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیّاکَ نَسْتَعینُ

اِیّاکَ: فقط تو را

نَعْبُدُ: عبادت می کنیم

وَ اِیّاکَ: و فقط از تو

نَسْتَعینُ: یاری می جوییم.

6 اِهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ

اِهْدِنَا: هدایت نما ما را

(24) جلد 1 سوره حمد

الصِّراطَ: به راه

الْمُسْتَقیمَ: راست.

ص:18

7 صِراطَ الَّذینَ اَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِالْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضّالّینَ

صِراطَ الَّذینَ: راه کسانی که

اَنْعَمْتَ: نعمت دادی

عَلَیْهِمْ: به ایشان

غَیْرِ: نه (راه)

الْمَغْضُوبِ: غضب شدگان

عَلَیْهِمْ: برایشان

وَ لاَ الضّالّینَ: و نه (راه) گمراهان.

سوره حمد لغات و مفاهیم قرآن کریم (25)

(26) جلد 1 سوره حمد

ص:19

جَعَلَ: قرارداد

لَکُمُ: برای شما

الاَْرْضَ: زمین را

فِراشا: فرشی

وَ السَّماءَ: و آسمان را

بِناءً: سرپناهی (چون سقف)

وَ اَنْزَلَ: و فروفرستاد

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی را

فَأَخْرَجَ: پس خارج کرد

بِهِ: بوسیله آن

مِنَ الثَّمَراتِ: از میوه ها

(28) جلد 1 سوره بقره

رِزْقا: روزی ای

لَکُمْ: برای شما

فَلا تَجْعَلُوا: پس قرار ندهید

لِلّهِ: برای خداوند

ص:21

اَنْدادا: شریکانی

وَ اَنْتُمْ: در حالی که شما

تَعْلَمُونَ: می دانید.

23 وَ اِنْ کُنْتُمْ فی رَیْبٍ مِمّا نَزَّلْنا عَلی عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ اِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ

وَ اِنْ کُنْتُمْ: و اگر بودید

فی رَیْبٍ: در شکی

مِمّا: از آنچه

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (29)

نَزَّلْنا: فرستادیم

عَلی عَبْدِنا: بر بنده مان

فَأْتُوا: پس بیاورید

بِسُورَةٍ: سوره ای

مِنْ مِثْلِهِ: مثل آن

وَ ادْعُوا: و دعوت کنید، بخوانید

ص:22

شُهَداءَکُمْ: گواهانتان را

مِنْ دُونِ: از غیر

اللّهِ: خدا

اِنْ کُنْتُمْ: اگر هستید

صادِقینَ: از راستگویان.

25 وَ بَشِّرِالَّذینَ امَنُوا وَ عَمِلُواالصّالِحاتِ اَنَّ لَهُمْ جَنّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ کُلَّما رُزِقُوا

(30) جلد 1 سوره بقره

مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقا قالُوا هذَا الَّذی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ اُتُوا بِهِ مُتَشابِها وَ لَهُمْ فیها اَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فیها خالِدُونَ

وَ بَشِّرِ: و بشارت بده

الَّذینَ: کسانی را که

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ عَمِلُوا: و عمل کردند

الصّالِحاتِ:به کارهای خوب

ص:23

اَنَّ: این که

لَهُمْ: برای ایشان

جَنّاتٍ: باغ هایی است

تَجْری: که جاری می شود

مِنْ تَحْتِهَا: از زیر آن

الاَْنْهارُ: نهرها

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (31)

کُلَّما: هر زمان

رُزِقُوا: روزی یابند

مِنْها: از آن

مِنْ ثَمَرَةٍ: از میوه ای

رِزْقا: روزی ای

قالُوا: گفتند (گویند):

هذَا الَّذی: این (همان) است که

رُزِقْنا: روزی داده شده بودیم

مِنْ قَبْلُ: از قبل.

وَ اُتُوا: و داده شوند

ص:24

بِهِ: به آن

مُتَشابِها: همانند آن.

وَ لَهُمْ: و برای ایشان است

فیها: در آن

(32) جلد 1 سوره بقره

اَزْواجٌ: همسرانی

مُطَهَّرَةٌ: پاکیزه و پاک.

وَ هُمْ: و ایشان

فیها: در آن

خالِدُونَ: جاودانند.

26 اِنَّ اللّهَ لا یَسْتَحْیی اَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها فَاَمَّا الَّذینَ امَنُوا فَیَعْلَمُونَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ اَمَّا الَّذینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ ماذا اَرادَ اللّهُ بِهذا مَثَلاً یُضِلُّ بِهِ کَثیرا وَ یَهْدی بِهِ کَثیرا وَ ما یُضِلُّ بِهِ اِلاَّ الْفاسِقینَ

اِنَّ: همانا

اللّهَ: خدا

ص:25

لا یَسْتَحْیی: حیا نمی کنند

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (33)

اَنْ یَضْرِبَ: این که بزند

مَثَلاً: مثلی

ما بَعُوضَةً: به پشه

فَما فَوْقَها: پس بالاتر از آن،

فَاَمَّا: پس امّا

الَّذینَ: کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردند

فَیَعْلَمُونَ: پس می دانند

اَنَّهُ: همانا آن

الْحَقُّ: حق است

مِنْ: از جانب

رَبِّهِمْ: پروردگارشان.

وَ اَمَّا: و امّا

الَّذینَ: کسانی که

(34) جلد 1 سوره بقره

کَفَرُوا: کافر شدند

ص:26

فَیَقُولُونَ: پس می گویند:

ماذا اَرادَ: چه اراده کرده

اللّهُ: خدا

بِهذا: به این

مَثَلاً: مثل؟

یُضِلُّ: گمراه می کند

بِهِ: به آن

کَثیرا: بسیاری را

وَ یَهْدی: و هدایت می کند

بِهِ: به آن

کَثیرا: بسیاری را.

وَ ما یُضِلُّ: و گمراه نمی کند

بِهِ: به آن

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (35)

اِلاَّ الْفاسِقینَ: مگر فاسقان را.

ص:27

27 اَلَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما اَمَرَ اللّهُ بِهِ اَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الاَْرْضِ اوُلئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ

اَلَّذینَ: کسانی که

یَنْقُضُونَ: می شکنند

عَهْدَ: پیمان

اللّهِ: خدا را

مِنْ بَعْدِ: از بعد

میثاقِهِ: پیمانش،

وَ یَقْطَعُونَ: و قطع می کنند

ما اَمَرَ: آن چه امر کرده

(36) جلد 1 سوره بقره

اللّهُ بِهِ: خدا به آن

اَنْ: این که

یُوصَلَ: وصل کنند،

وَ یُفْسِدُونَ: و فساد می کنند

فِی الاَْرْضِ: در زمین،

ص:28

اوُلئِکَ: آنان

هُمُ: ایشانند

الْخاسِرُونَ: زیانکاران.

35 وَ قُلْنا یا ادَمُ اسْکُنْ اَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَ کُلا مِنْها رَغَدا حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظّالِمینَ

وَ قُلْنا یا ادَمُ: و گفتیم: ما ای آدم!

اسْکُنْ اَنْتَ: سکونت کن تو

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (37)

وَ زَوْجُکَ: و همسرت

الْجَنَّةَ: در بهشت

وَ کُلا مِنْها: و بخورید از آن

رَغَدا: فراوان

حَیْثُ شِئْتُما: هر جا می خواهید

وَ لا تَقْرَبا: و نزدیک نشوید

هذِهِ الشَّجَرَةَ: به این درخت

ص:29

فَتَکُونا مِنَ: پس می شوید از

الظّالِمینَ: ستمکاران.

36 فَاَزَلَّهُمَاالشَّیْطانُ عَنْهافَأَخْرَجَهُمامِمّا کانا فیهِ وَ قُلْنَااهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَکُمْ فِی الاَْرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتاعٌ اِلی حینٍ

فَاَزَلَّهُمَا: پس به لغزش کشانید آن دو را

(38) جلد 1 سوره بقره

الشَّیْطانُ: شیطان

عَنْها: از آن،

فَأَخْرَجَهُما: پس خارج کرد آن دو را

مِمّا کانا فیهِ: از آن چه بودند در آن.

وَ قُلْنَااهْبِطُوا: و گفتیم فرود آیید

بَعْضُکُمْ: بعضی از شما

لِبَعْضٍ: بر بعضی دیگر

عَدُوٌّ: دشمنید.

وَ لَکُمْ: و برای شماست

ص:30

فِی الاَْرْضِ: در زمین،

مُسْتَقَرٌّ: قرارگاهی

وَ مَتاعٌ: و بهره مندی است.

اِلی حینٍ: تا وقت معیّن.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (39)

43 وَ اَقیمُوا الصَّلوةَ وَ اتُوا الزَّکوةَ وَ ارْکَعُوا مَعَ الرّاکِعینَ

وَ اَقیمُوا: و به پا دارید

الصَّلوةَ: نماز را

وَ اتُوا: و بدهید، ادا کنید

الزَّکوةَ:زکات را

وَ ارْکَعُوا: و رکوع کنید

مَعَ الرّاکِعینَ: با رکوع کنندگان.

45 وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلوةِ وَ اِنَّها لَکَبیرَةٌ اِلاّ عَلَی الْخاشِعینَ

وَ اسْتَعینُوا: و یاری جوئید

ص:31

بِالصَّبْرِ: (به وسیله) صبر

وَ الصَّلوةِ: و نماز

(40) جلد 1 سوره بقره

وَ اِنَّها: و به درستی که آن

لَکَبیرَةٌ: هر آینه گران و سنگین و بزرگ است

اِلاّ: مگر

عَلَی الْخاشِعینَ: بر خاشعان.

62 اِنَّ الَّذینَ امَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ النَّصاری وَ الصّابِئینَ مَنْ امَنَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ وَ عَمِلَ صالِحا فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ

اِنَّ الَّذینَ: همانا کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ الَّذینَ: و کسانی که

هادُوا: یهودی (گشتند)

وَ النَّصاری: و نصاری

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (41)

ص:32

وَ الصّابِئینَ: و صابئین

مَنْ: همان ها که

امَنَ: ایمان آوردند

بِاللّهِ: به خداوند

وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ: و روز قیامت

وَ عَمِلَ صالِحا: و عمل صالح انجام دادند،

فَلَهُمْ: پس برایشان است

اَجْرُهُمْ: پاداششان

عِنْدَ رَبِّهِمْ: نزد پرورگارشان

وَ لا خَوْفٌ: و نه ترسی

عَلَیْهِمْ: برایشان است

وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ: و نه غمگین می شوند.

67 وَ اِذْ قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ اِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ اَنْ

(42) جلد 1 سوره بقره

تَذْبَحُوا بَقَرَةً قالُوا اَتَتَّخِذُنا هُزُوا قالَ اَعُوذُ بِاللّهِ اَنْ اَکُونَ مِنَ الْجاهِلینَ

وَ اِذْ قالَ: و هنگامی که که گفت:

ص:33

مُوسی لِقَوْمِهِ: موسی به قومش

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

یَأْمُرُکُمْ: فرمان می دهد شما را

اَنْ تَذْبَحُوا: این که بکُشید

بَقَرَةً: گاوی را،

قالُوا: گفتند:

اَتَتَّخِذُنا: آیا گرفتی ما را

هُزُوا: به مسخرگی؟

قالَ: گفت:

اَعُوذُ بِاللّهِ: پناه می برم به خدا

اَنْ اَکُونَ: این که باشم

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (43)

مِنَ الْجاهِلینَ: از نادانان.

68 قالُوا ادْعُ لَنا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنا ما هِیَ قالَ اِنَّهُ یَقُولُ اِنَّها بَقَرَةٌ لا فارِضٌ وَ لا بِکْرٌ عَوانٌ بَیْنَ ذلِکَ فَافْعَلُوا ما تُؤْمَرُونَ

قالُوا: گفتند:

ص:34

ادْعُ لَنا: بخوان برای ما

رَبَّکَ: از پروردگارتان

یُبَیِّنْ لَنا: تا بیان کند برای ما

ما هِیَ: چیست آن؟

قالَ: گفت:

اِنَّهُ یَقُولُ: همانا او می گوید:

اِنَّها: به درستی که آن

بَقَرَةٌ: گاوی است

(44) جلد 1 سوره بقره

لا فارِضٌ: که پیر نباشد

وَ لا بِکْرٌ: و جوان هم نباشد

عَوانٌ بَیْنَ: بین این دو باشد

ذلِکَ:

فَافْعَلُوا: پس انجام دهید

ما تُؤْمَرُونَ:آنچه را که به آن امر شده اید.

69 قالُوا ادْعُ لَنا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنا ما لَوْنُها قالَ اِنَّهُ

ص:35

یَقُولُ اِنَّها بَقَرَةٌ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النّاظِرینَ

قالُوا: گفتند:

ادْعُ لَنا: بخوان برای ما

رَبَّکَ: از پروردگارت

یُبَیِّنْ لَنا: تا بیان کند برای ما

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (45)

ما لَوْنُها: رنگش چگونه باشد؟

قالَ: گفت:

اِنَّهُ یَقُولُ: همانا او می گوید:

اِنَّها: به درستی که آن

بَقَرَةٌ: گاوی است

صَفْراءُ: زرد،

فاقِعٌ: خالص و یکدست

لَوْنُها: که رنگ آن

تَسُرُّ: شاد می کند

النّاظِرینَ: بینندگان را.

ص:36

70 قالُوا ادْعُ لَنا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنا ما هِیَ اِنَّ الْبَقَرَ تَشابَهَ عَلَیْنا وَ اِنّا اِنْ شاءَ اللّهُ لَمُهْتَدُونَ

قالُوا ادْعُ لَنا: گفتند: بخوان برای ما

(46) جلد 1 سوره بقره

رَبَّکَ: از پروردگارت

یُبَیِّنْ لَنا: که بیان کند برای ما

ما هِیَ: چیست آن؟

اِنَّ الْبَقَرَ: به درستی که گاو

تَشابَهَ: مشتبه است

عَلَیْنا: بر ما.

وَ اِنّا: و به درستی که ما

اِنْ شاءَ اللّهُ: اگر بخواهد خدا

لَمُهْتَدُونَ: هر آینه هدایت خواهیم شد.

71 قالَ اِنَّهُ یَقُولُ اِنَّها بَقَرَةٌ لا ذَلُولٌ تُثیرُ الاَْرْضَ وَ لا تَسْقِی الْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لاشِیَةَ فیها قالُوا الاْنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ فَذَبَحُوها وَ ما کادُوا یَفْعَلُونَ

قالَ اِنَّهُ: گفت: همانا او (خدا)

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (47)

ص:37

یَقُولُ: می گوید:

اِنَّها بَقَرَةٌ: همانا آن گاوی است

لا ذَلُولٌ: رام نشده باشد

تُثیرُ: که شخم بزند

الاَْرْضَ: زمین را ،

وَ لا تَسْقِی: و آبیاری نکند

الْحَرْثَ: زراعت را،

مُسَلَّمَةٌ: از هر عیبی برکنار باشد،

لاشِیَةَ فیها: هیچ گونه رنگ دیگری در آن نباشد، (شِیَه به معنای لکه و رنگ مخالف عمومیِ بدن حیوان می باشد)،

قالُوا الاْنَ: گفتند: الان

جِئْتَ بِالْحَقِّ: آوردی حق را،

فَذَبَحُوها: پس ذبح کردند آن را،

وَ ما کادُوا: و نزدیک بود که

(48) جلد 1 سوره بقره

یَفْعَلُونَ: انجام ندهند.

72 وَ اِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسا فَادّارَأْتُمْ فیها وَ اللّهُ مُخْرِجٌ ما کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ

ص:38

وَ اِذْ: و هنگامی که

قَتَلْتُمْ: به قتل رساندید

نَفْسا: فردی را،

فَادّارَأْتُمْ: پس به نزاع پرداختید

فیها: در آن،

وَ اللّهُ: و خداوند

مُخْرِجٌ: خارج کننده است

ما: آن چه را که

کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ: کتمان می کردید.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (49)

73 فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِها کَذلِکَ یُحْیِی اللّهُ الْمَوْتی وَ یُریکُمْ ایاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ

فَقُلْنَا: پس گفتیم ما

اضْرِبُوهُ: بزنید او را

بِبَعْضِها: به بعض آن.

کَذلِکَ: این چنین

یُحْیِی اللّهُ: زنده می کند خدا

ص:39

الْمَوْتی: مردگان را،

وَ یُریکُمْ: و نشان می دهد به شما

ایاتِهِ: نشانه هایش را،

لَعَلَّکُمْ: شاید شما

تَعْقِلُونَ: اندیشه کنید.

74 ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ فَهِیَ

(50) جلد 1 سوره بقره

کَالْحِجارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً وَ اِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما یَتَفَجَّرُ مِنْهُ الاَْنْهارُ وَ اِنَّ مِنْها لَما یَشَّقَّقُ فَیَخْرُجُ مِنْهُ الْماءُ وَ اِنَّ مِنْها لَما یَهْبِطُ مِنْ خَشْیَةِ اللّهِ وَ مَا اللّهُ بِغافِلٍ عَمّا تَعْمَلُونَ

ثُمَّ قَسَتْ: سپس سخت شد

قُلُوبُکُمْ: دلهایتان

مِنْ بَعْدِ ذلِکَ: از بعد آن،

فَهِیَ: پس آن

کَالْحِجارَةِ: مانند سنگ شد

اَوْ اَشَدُّ: یا سخت تر

ص:40

قَسْوَةً: در قساوت،

وَ اِنَّ: و همانا

مِنَ الْحِجارَةِ: از سنگ ها

لَما یَتَفَجَّرُ: هر آینه می شکافد

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (51)

مِنْهُ الاَْنْهارُ: از آن نهرها،

وَ اِنَّ مِنْها: و همانا بعضی از آن

لَما یَشَّقَّقُ: شکاف برمی دارد

فَیَخْرُجُ: پس خارج می شود

مِنْهُ الْماءُ: از آن آب،

وَ اِنَّ مِنْها: و همانا بعضی از آن

لَما یَهْبِطُ: هر آینه (از کوه) فرود می آید

مِنْ خَشْیَةِ: از ترس

اللّهِ: خدا.

وَ مَا اللّهُ: و نیست خداوند

بِغافِلٍ: غافل

عَمّا: از آن چه

ص:41

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید.

(52) جلد 1 سوره بقره

102 وَ اتَّبَعُوا ما تَتْلُوا الشَّیاطینُ عَلی مُلْکِ سُلَیْمانَ وَ ما کَفَرَ سُلَیْمانُ وَلکِنَّ الشَّیاطینَ کَفَرُوا یُعَلِّمُونَ النّاسَ السِّحْرَ وَ ما اُنْزِلَ عَلَی الْمَلَکَیْنِ بِبابِلَ هارُوتَ وَ مارُوتَ وَ ما یُعَلِّمانِ مِنْ اَحِدٍ حَتّی یَقُولا اِنَّما نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلا تَکْفُرْ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُما ما یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ وَ ماهُمْ بِضارّینَ بِهِ مِنْ اَحَدٍ اِلاّ بِاِذْنِ اللّهِ وَ یَتَعَلَّمُونَ ما یَضُرُّهُمْ وَ لا یَنْفَعُهُمْ وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَریهُ ما لَهُ فِی الاْخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ اَنْفُسَهُمْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ

وَ اتَّبَعُوا: و پیروی کردند

ما تَتْلُوا: آن چه می خوانند

الشَّیاطینُ: شیطان ها

عَلی مُلْکِ: بر فرمانروائی، عصرِ

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (53)

ص:42

سُلَیْمانَ: سلیمان،

وَ ما کَفَرَ: و کافر نشد

سُلَیْمانُ: سلیمان

وَلکِنَّ: ولیکن

الشَّیاطینَ: شیطان ها

کَفَرُوا: کافر شدند.

یُعَلِّمُونَ: تعلیم می دهند

النّاسَ: مردم را

السِّحْرَ: سحر و جادو

وَ ما: و آن چه

اُنْزِلَ: نازل شد

عَلَی الْمَلَکَیْنِ: بر دو فرشته

بِبابِلَ: در بابل

هارُوتَ: هاروت

(54) جلد 1 سوره بقره

وَ مارُوتَ: و ماروت

وَ ما یُعَلِّمانِ: و نمی آموختند، یاد نمی دادند

ص:43

مِنْ اَحِدٍ: هیچ کسی را

حَتّی یَقُولا: تا می گویند، می گفتند

اِنَّما: جز این نیست

نَحْنُ: که ما

فِتْنَةٌ: (وسیله) آزمایشیم

فَلا تَکْفُرْ: پس کافر نشو.

فَیَتَعَلَّمُونَ: پس یاد می گرفتند

مِنْهُما: از آن دو

ما یُفَرِّقُونَ: آن چه را که جدائی می افکندند

بِهِ بَیْنَ: بوسیله آن بین

الْمَرْءِ: مرد

وَ زَوْجِهِ: و همسرش.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (55)

وَ ما هُمْ: و نمی توانند ایشان

بِضارّینَ: ضرر برسانند

بِهِ: به وسیله آن

مِنْ اَحَدٍ: هیچ کسی را

ص:44

اِلاّ: مگر

بِاِذْنِ: به اجازه

اللّهِ: خداوند.

وَ یَتَعَلَّمُونَ:و می آموختند

ما یَضُرُّهُمْ: آنچه را که ضرر می رساند ایشان را

وَ لا یَنْفَعُهُمْ: و نفعی نداشت برایشان،

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

عَلِمُوا: دانستند

لَمَنِ: کسی که

اشْتَریهُ: بخرد آن را،

(56) جلد 1 سوره بقره

ما لَهُ: نیست برای او

فِی الاْخِرَةِ: در آخرت

مِنْ خَلاقٍ: هیچ بهره ای،

وَ لَبِئْسَ: و چه بد است

ما شَرَوْا: آن چه فروختند

بِهِ: به وسیله آن

ص:45

اَنْفُسَهُمْ: خودشان را

لَوْ: اگر

کانُوا یَعْلَمُونَ: می دانستند.

121 اَلَّذینَ اتَیْناهُمُ الْکِتابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ اوُلئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مَنْ یَکْفُرْ بِهِ فَاوُلئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ

اَلَّذینَ:کسانی که

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (57)

اتَیْناهُمُ: دادیم ما به آنها

الْکِتابَ: کتاب را

یَتْلُونَهُ: تلاوت می کنند آن را

حَقَّ: (به جا می آورند) حقّ

تِلاوَتِهِ: تلاوتش را

اوُلئِکَ: آنان

یُؤْمِنُونَ بِهِ: ایمان می آورند به آن.

وَ مَنْ یَکْفُرْ: و کسی که کفر بورزد

ص:46

بِهِ: به آن،

فَاوُلئِکَ: پس آنان

هُمُ الْخاسِرُونَ: ایشانند زیانکاران،

130 وَ مَنْ یَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ اِبْراهیمَ اِلاّ مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ وَ لَقَدِ اصْطَفَیْناهُ فِی الدُّنْیا وَ اِنَّهُ فِی الاْخِرَةِ

(58) جلد 1 سوره بقره

لَمِنَ الصّالِحینَ

وَ مَنْ: و چه کسی

یَرْغَبُ: روی گردان خواهد شد

عَنْ مِلَّةِ: از آئین

اِبْراهیمَ: ابراهیم

اِلاّ مَنْ: مگر کسی که

سَفِهَ: نادان شد

نَفْسَهُ: خودش؟

وَ لَقَدِ: و هر آینه به تحقیق

اصْطَفَیْناهُ: برگزیدیم ما او را

ص:47

فِی الدُّنْیا: در دنیا،

وَ اِنَّهُ: و همانا او

فِی الاْخِرَةِ: در آخرت

لَمِنَ: هر آینه از

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (59)

الصّالِحینَ: صالحان است.

«پایان جزء 1»

(60) جلد 1 سوره بقره

ص:48

143 وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ اُمَّةً وَسَطا لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی النّاسِ وَ یَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهیدا وَ ما جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتی کُنْتَ عَلَیْها اِلاّ لِنَعْلَمَ مَنْ یَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلی عَقِبَیْهِ وَ اِنْ کانَتْ لَکَبیرَةً اِلاّ عَلَی الَّذینَ هَدَی اللّهُ وَ ما کانَ اللّهُ لِیُضیعَ ایمانَکُمْ اِنَّ اللّهَ بِالنّاسِ لَرَؤوُفٌ رَحیمٌ

وَ کَذلِکَ: و این چنین

جَعَلْناکُمْ: قراردادیم ما شما را

اُمَّةً: اُمّتی

وَسَطا: میانه،

لِتَکُونُوا: تا باشید

شُهَداءَ: گواهان

عَلَی النّاسِ: بر مردم.

وَ یَکُونَ: و می باشد

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (61)

الرَّسُولُ: رسول

عَلَیْکُمْ: بر شما

ص:49

شَهیدا: گواه.

وَ ما جَعَلْنَا: و قرار ندادیم

الْقِبْلَةَ: قبله ای را

الَّتی: که

کُنْتَ: بودی تو

عَلَیْها: بر آن

اِلاّ لِنَعْلَمَ: مگر تا بدانیم (معلوم کنیم)

مَنْ: چه کسی

یَتَّبِعُ: پیروی می کند

الرَّسُولَ: رسول را

مِمَّنْ: از کسی که

یَنْقَلِبُ: برمی گردد

(62) جلد 2 سوره بقره

عَلی عَقِبَیْهِ: بر عقبش.

وَ اِنْ: و اگر چه

کانَتْ: بود، باشد

لَکَبیرَةً: هر آینه بزرگ و گران

ص:50

اِلاّ عَلَی: مگر بر

الَّذینَ: کسانی که

هَدَی اللّهُ: هدایت کرد خدا.

وَ ما کانَ: و نبود

اللّهُ: خداوند

لِیُضیعَ: تا ضایع کند

ایمانَکُمْ: ایمانتان را

اِنَّ: به درستی که

اللّهَ: خداوند

بِالنّاسِ: به مردم

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (63)

لَرَؤوُفٌ: هر آینه رحیم (دلسوز)

رَحیمٌ: مهربان است.

144 قَدْ نَری تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضیها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ وَ اِنَّ الَّذینَ

ص:51

اوُتُوا الْکِتابَ لَیَعْلَمُونَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ مَا اللّهُ بِغافِلٍ عَمّا یَعْمَلُونَ

قَدْ: گاهی

نَری: می بینیم

تَقَلُّبَ: گرداندن

وَجْهِکَ: رویت را

فِی السَّماءِ: در آسمان،

فَلَنُوَلِّیَنَّکَ: پس برمی گردانیم تو را

(64) جلد 2 سوره بقره

قِبْلَةً: به قبله ای که

تَرْضیها: خشنودی تو در آن است

فَوَلِّ وَجْهَکَ: پس بگردان رویت را

شَطْرَ: به سمت

الْمَسْجِدِ: مسجد

الْحَرامِ: الحرام

وَ حَیْثُ ما: و هر کجا

کُنْتُمْ: باشید

ص:52

فَوَلُّوا: پس بگردانید

وُجُوهَکُمْ: رویهایتان را

شَطْرَهُ: به سمت آن

وَ اِنَّ الَّذینَ: و همانا کسانی که

اوُتُوا الْکِتابَ: داده شدند کتاب

لَیَعْلَمُونَ: هر آینه می دانند

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (65)

اَنَّهُ الْحَقُّ: همانا او حقّ است

مِنْ: از

رَبِّهِمْ:(جانب) پروردگارشان.

وَ مَا اللّهُ: و نیست خداوند

بِغافِلٍ: غافل

عَمّا: از آن چه

یَعْمَلُونَ: انجام می دهند.

151 کَما اَرْسَلْنا فیکُمْ رَسُولاً مِنْکُمْ یَتْلُوا عَلَیْکُمْ ایاتِنا وَیُزَکّیکُمْ وَ یُعَلِّمُکُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ

ص:53

وَ یُعَلِّمُکُمْ مالَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ

کَما: چنان که

اَرْسَلْنا: فرو فرستادیم

فیکُمْ: در (میان) شما

(66) جلد 2 سوره بقره

رَسُولاً: رسولی

مِنْکُمْ: از شما، از خودتان

یَتْلُوا: بخواند، می خواند

عَلَیْکُمْ: برای شما

ایاتِنا: آیات ما را

وَیُزَکّیکُمْ: و پاک می گرداند شما را

وَ یُعَلِّمُکُمُ: و می آموزد به شما

الْکِتابَ: کتاب را

وَ الْحِکْمَةَ: و حکمت را

وَ یُعَلِّمُکُمْ: و یاد می دهد به شما

ما: آن چه را

ص:54

لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ: که نمی دانستید.

152 فَاذْکُرُونی اَذْکُرْکُمْ وَاشْکُرُوالی وَ لاتَکْفُرُونِ

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (67)

فَاذْکُرُونی: پس یاد کنید مرا

اَذْکُرْکُمْ: تا یاد کنم شما را

وَ اشْکُرُوا لی: و شکر کنید مرا

وَ لا تَکْفُرُونِ: و کفران نکنید مرا، ناسپاسی ام نکنید.

153 یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلوةِ اِنَ اللّهَ مَعَ الصّابِرینَ

یا اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آورده اید!

اسْتَعینُوا: طلب کمک کنید

بِالصَّبْرِ: از صبر

وَ الصَّلوةِ: و نماز،

اِنَ اللّهَ: به درستی که خدا

مَعَ الصّابِرینَ: با صبرکنندگانست.

(68) جلد 2 سوره بقره

ص:55

164 اِنَّ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الاَْرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ وَ الْفُلْکِ الَّتی تَجْری فِی الْبَحْرِ بِمایَنْفَعُ النّاسَ وَ ما اَنْزَلَ اللّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ ماءٍ فَاَحْیا بِهِ الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ بَثَّ فیها مِنْ کُلِّ دابَّةٍ وَ تَصْریفِ الرِّیاحِ وَ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّماءِ وَ الاَْرْضِ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ

اِنَّ فی: همانا در

خَلْقِ: خلفت

السَّماواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین

وَ اخْتِلافِ: و اختلاف

اللَّیْلِ وَ النَّهارِ: شب و روز

وَ الْفُلْکِ الَّتی: و کشتی هایی که

تَجْری: جریان دارد

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (69)

فِی الْبَحْرِ: در دریا

بِما یَنْفَعُ النّاسَ: به آن چه که نفع می رساند به مردم

ص:56

وَ ما اَنْزَلَ: و آن چه نازل کرد

اللّهُ: خداوند

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

مِنْ ماءٍ: از آبی،

فَاَحْیا بِهِ: پس زنده کرد به آن

الاَْرْضَ: زمین را

بَعْدَ مَوْتِها: بعد از مردنش

وَ بَثَّ فیها: و گسترد در آن

مِنْ کُلِّ دابَّةٍ: از هر جنبنده ای

وَ تَصْریفِ: و حرکت دادن

الرِّیاحِ: بادها

وَ السَّحابِ: و ابرهایی که

(70) جلد 2 سوره بقره

الْمُسَخَّرِ: معلّق

بَیْنَ السَّماءِ: بین آسمان

وَ الاَْرْضِ: و زمین است

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

ص:57

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَعْقِلُونَ: می اندیشند.

168 یا اَیُّهَاالنّاسُ کُلُوا مِمّا فِی الاَْرْضِ حَلالاً طَیِّبا وَ لاتَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ اِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ

یا اَیُّهَاالنّاسُ: ای مردم

کُلُوا: بخورید

مِمّا: از آن چه

فِی الاَْرْضِ: در زمین است

حَلالاً: که حلال و

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (71)

طَیِّبا: پاکیزه است

وَ لاتَتَّبِعُوا: و پیروی نکنید

خُطُواتِ: گام ها، خط های

الشَّیْطانِ: شیطان را،

اِنَّهُ: همانا او

لَکُمْ: برای شما

ص:58

عَدُوٌّ: دشمنی

مُبینٌ: آشکار است.

169 اِنَّما یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشاءِ وَ اَنْ تَقُولُوا عَلَی اللّهِ ما لا تَعْلَمُونَ

اِنَّما: جز این نیست که

یَأْمُرُکُمْ: امر می کند به شما

بِالسُّوءِ: به بدی

(72) جلد 2 سوره بقره

وَ الْفَحْشاءِ: و زشتی

وَ اَنْ تَقُولُوا: و این که بگوئید

عَلَی اللّهِ: بر خداوند

ما لا تَعْلَمُونَ: آنچه را که نمی دانید.

172 یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَاشْکُرُوا لِلّهِ اِنْ کُنْتُمْ اِیّاهُ تَعْبُدُونَ

یا اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

ص:59

امَنُوا: ایمان آوردید!

کُلُوا مِنْ: بخورید از

طَیِّباتِ: پاکیزه ها

ما رَزَقْناکُمْ: آن چه روزی دادیم به شما

وَاشْکُرُوا: و شکر کنید

لِلّهِ: خدا را

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (73)

اِنْ کُنْتُمْ اِیّاهُ: اگر فقط او را

تَعْبُدُونَ: پرستش می کنید.

173 اِنَّماحَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزیرِ وَ مااُحِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلااِثْمَ عَلَیْهِ اِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ

اِنَّما: جز این نیست که

حَرَّمَ: حرام است

عَلَیْکُمُ: بر شما

الْمَیْتَةَ: گوشت مردار

ص:60

وَ الدَّمَ: و خون

وَ لَحْمَ الْخِنْزیرِ: و گوشت خوک

وَ ما اُحِلَّ بِهِ: و آن چه به آن بانگ زده شده

لِغَیْرِ اللّهِ: به غیر خدا،

(74) جلد 2 سوره بقره

فَمَنِ: پس کسی که

اضْطُرَّ: ناچار شود

غَیْرَ باغٍ: غیر از ستمگر

وَ لا عادٍ: و نه متجاوز

فَلا اِثْمَ: پس گناهی نیست

عَلَیْهِ: بر او.

اِنَّ اللّهَ: همانا خداوند

غَفُورٌ رَحیمٌ: آمرزنده مهربان است.

183 یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ

یا اَیُّهَا: ای

ص:61

الَّذینَ: کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردید!

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (75)

کُتِبَ: نوشته شد

عَلَیْکُمُ: بر شا

الصِّیامُ: روزه

کَما کُتِبَ: همچنان که نوشته شد

عَلَی الَّذینَ: بر کسانی که

مِنْ قَبْلِکُمْ: قبل از شما بودند

لَعَلَّکُمْ: شاید شما

تَتَّقُونَ: پرهیزگار شوید.

184 اَیّاما مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضا اَوْ عَلی سَفَرٍفَعِدَّةٌ مِنْ اَیّامٍ اُخَرَ وَعَلَی الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْرا فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَاَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ اِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ

اَیّاما: روزهایی

(76) جلد 2 سوره بقره

ص:62

مَعْدُوداتٍ: معیّن و معدود

فَمَنْ کانَ: پس کسی که باشد

مِنْکُمْ: از شما

مَریضا: مریض

اَوْ عَلی سَفَرٍ:یا بر سفری،

فَعِدَّةٌ: پس تعدادی

مِنْ اَیّامٍ: از روزهای

اُخَرَ: دیگر را (روزه بگیرد).

وَ عَلَی الَّذینَ: و بر کسانی که

یُطیقُونَهُ: روزه برای آنها طاقت فرسا می باشد

فِدْیَةٌ: کفّاره، (عوض بدهند)

طَعامُ: خوراندن

مِسْکینٍ: بینوائی.

فَمَنْ: پس کسی که

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (77)

تَطَوَّعَ: فرمانبرداری کند

خَیْرا: بهتر است

فَهُوَ: پس آن

ص:63

خَیْرٌ: بهتر است

لَهُ: برای او.

وَ اَنْ: و این که

تَصُومُوا: روزه بگیرید

خَیْرٌ: بهتر است

لَکُمْ: برای شما

اِنْ: اگر

کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ:می دانستید.

185 شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی اُنْزِلَ فیهِ الْقُرْاآنُ هُدًی لِلنّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ

(78) جلد 2 سوره بقره

مِنْکُمُ الشَّهْرَفَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضا اَوْ عَلی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ اَیّامٍ اُخَرَ یُریدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لایُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَوَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللّهَ عَلی ما هَدیکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

شَهْرُ رَمَضانَ: ماه رمضان

الَّذی: (ماهی است) که

ص:64

اُنْزِلَ: نازل شده

فیهِ الْقُرْآنُ: در آن قرآن

هُدًی: هدایتی است

لِلنّاسِ: برای مردم

وَ بَیِّناتٍ: و روشنگری هایی است

مِنَ الْهُدی از هدایت

وَ الْفُرْقانِ: و جدایی حق از باطل،

فَمَنْ: پس کسی که

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (79)

شَهِدَ: حضور داشت (در وطن)

مِنْکُمُ الشَّهْرَ: از شما ماه را

فَلْیَصُمْهُ: پس باید روزه بگیرد آن را.

وَ مَنْ کانَ: و کسی که باشد

مَریضا: مریض

اَوْ عَلی سَفَرٍ: یا بر سفری

فَعِدَّةٌ: پس تعدادی

مِنْ اَیّامٍ: از روزهای

اُخَرَ: دیگر را.

ص:65

یُریدُ: می خواهد

اللّهُ: خداوند

بِکُمُ :برای شما

الْیُسْرَ: راحتی را

وَ لا یُریدُ: و نمی خواهد

(80) جلد 2 سوره بقره

بِکُمُ: برای شما

الْعُسْرَ: سختی را،

وَ لِتُکْمِلُوا: و باید کامل کنید

الْعِدَّةَ: تعداد (روزه ها را)

وَ لِتُکَبِّرُوا: و باید به بزرگی یاد کنید

اللّهَ: خدا را

عَلی ما هَدیکُمْ: بر آن چه هدایت کرد شما را

وَ لَعَلَّکُمْ: و شاید شما

تَشْکُرُونَ: شکرگزاری کنید.

186 وَ اِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنّی فَاِنّی قَریبٌ اُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ اِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَ لْیُؤْمِنُوا

ص:66

بی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ

وَ اِذا: و هنگامی که

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (81)

سَأَلَکَ: سؤال کردند از تو

عِبادی: بندگانم

عَنّی: از من (درباره من)،

فَاِنّی: پس همانا من

قَریبٌ: نزدیکم

اُجیبُ: اجابت می کنم

دَعْوَةَ: خواندن، دعای

الدّاعِ: خواننده را، دعا کننده را

اِذا دَعانِ: هنگامی که بخواند مرا.

فَلْیَسْتَجیبُوا: پس باید اجابت کنند، بپذیرند

لی: مرا (دعوت مرا)

وَ لْیُؤْمِنُوا: و باید ایمان بیاورند

بی: به من

لَعَلَّهُمْ: شاید ایشان

(82) جلد 2 سوره بقره

یَرْشُدُونَ: به رشد برسند.

ص:67

201 وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا اتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ

وَ مِنْهُمْ: و از ایشان

مَنْ: کسی است که

یَقُولُ: می گوید

رَبَّنا: پروردگار ما

اتِنا: عطا کن به ما

فِی الدُّنْیا: در دنیا

حَسَنَةً: خوبی و خیر و نیکی

وَ فِی الاْخِرَةِ: و در آخرت

حَسَنَةً: خوبی و خیر و نیکی

وَ قِنا: و نگه دار ما را

عَذابَ: از عذاب

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (83)

النّارِ: آتش.

207 وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَؤوُفٌ بِالْعِبادِ

ص:68

وَ مِنَ النّاسِ: و از مردم

مَنْ: کسی است که

یَشْری: می فروشد

نَفْسَهُ: خودش را، جانش را

ابْتِغاءَ: (برای) طلب کردن

مَرْضاتِ اللّهِ: رضای خدا.

وَ اللّهُ: و خداوند

رَؤوُفٌ: مهربان است

بِالْعِبادِ: به بندگان.

(84) جلد 2 سوره بقره

208 یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ کافَّةً وَ لاتَتَّبِعُواخُطُواتِ الشَّیْطانِ اِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ

یا اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردید!

ادْخُلُوا: داخل شوید

فِی السِّلْمِ: در صلح و آشتی

کافَّةً: همگی،

ص:69

وَ لاتَتَّبِعُوا: و پیروی نکنید

خُطُواتِ: از گام های

الشَّیْطانِ: شیطان،

اِنَّهُ لَکُمْ: همانا او برای شما

عَدُوٌّ: دشمنی

مُبینٌ: آشکار است.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (85)

211 سَلْ بَنی اِسْرائیلَ کَمْ اتَیْناهُمْ مِنْ ایَةٍ بَیِّنَةٍ وَ مَنْ یُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللّهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُ فَاِنَّ اللّهَ شَدیدُ الْعِقابِ

سَلْ: بپرس

بَنیاِسْرائیلَ: از بنی اسرئیل

کَمْ اتَیْناهُمْ: چه بسیار دادیم ما به ایشان

مِنْ ایَةٍ: از نشانه ای

بَیِّنَةٍ: روشن.

وَ مَنْ یُبَدِّلْ: و کسی که تبدیل کند

نِعْمَةَ اللّهِ: نعمت خدا را

ص:70

مِنْ بَعْدِ: از بعد

ما جاءَتْهُ: آن چه آمد آن،

فَاِنَّ اللّهَ: پس همانا خدا

شَدیدُ: سخت

(86) جلد 2 سوره بقره

الْعِقابِ: عقوبت (می کند).

215 یَسْأَلُونَکَ ماذا یُنْفِقُونَ قُلْ ما اَنْفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ فَلِلْوالِدَیْنِ وَ الاَْقْرَبینَ وَ الْیَتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ وَما تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍفَاِنَ اللّهَ بِهِ عَلیمٌ

یَسْأَلُونَکَ: سئوال می کنند از تو

ماذا یُنْفِقُونَ: چه چیز انفاق کنند؟

قُلْ ما اَنْفَقْتُمْ: بگو: آن چه انفاق کنید

مِنْ خَیْرٍ: از خیری

فَلِلْوالِدَیْنِ: پس برای پدر و مادر

وَ الاَْقْرَبینَ: و نزدیکان

وَ الْیَتامی: و یتیمان

وَ الْمَساکینِ: و مستمندان

ص:71

وَ ابْنِ السَّبیلِ: و در راه ماندگان.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (87)

وَما تَفْعَلُوا: و آن چه انجام می دهید

مِنْ خَیْرٍ: از هر خیری

فَاِنَّ اللّهَ: پس همانا خداوند

بِهِ عَلیمٌ: به آن آگاه است.

224 وَ لا تَجْعَلُوا اللّهَ عُرْضَةً لاَِیْمانِکُمْ اَنْ تَبَرُّوا وَ تَتَّقُواوَ تُصْلِحُوا بَیْنَ النّاسِ وَ اللّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ

وَ لا تَجْعَلُوا: و قرار ندهید

اللّهَ: خدا را

عُرْضَةً: در معرض، دستاویز

لاَِیْمانِکُمْ: سوگندهایتان،

اَنْ تَبَرُّوا: این که نیکی کنید

وَ تَتَّقُوا: و تقوا پیشه کنید

وَ تُصْلِحُوا: و اصلاح کنید

(88) جلد 2 سوره بقره

بَیْنَ النّاسِ: بین مردم.

وَ اللّهُ: و خداوند

ص:72

سَمیعٌ: شنوای

عَلیمٌ:دانا، آگاه است.

225 لایُؤاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فی اَیْمانِکُمْ وَ لکِنْ یُؤاخِذُکُمْ بِما کَسَبَتْ قُلُوبُکُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ حَلیمٌ

لایُؤاخِذُکُمُ: بازخواست نمی کند شما را

اللّهُ: خدا

بِاللَّغْوِ: به سبب لغو (بدون توجّه)

فی اَیْمانِکُمْ: در سوگندهایتان،

وَ لکِنْ: ولیکن

یُؤاخِذُکُمْ: بازخواست می کند شما را

بِما کَسَبَتْ: به آن چه کسب که کسب کرده

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (89)

قُلُوبُکُمْ: دل های شما.

وَ اللّهُ: و خداوند

غَفُورٌ: آمرزنده

حَلیمٌ: بردبار است.

ص:73

238 حافِظُوا عَلَی الصَّلَواتِ وَ الصَّلوةِ الْوُسْطی وَ قُومُوالِلّهِ قانِتینَ

حافِظُوا: محافظت کنید

عَلَی الصَّلَواتِ: بر نمازها

وَ الصَّلوةِ: و نماز

الْوُسْطی: میانه (ظهر)

وَ قُومُوالِلّهِ: و بپاخیزید برای خدا

قانِتینَ: از روی خضوع و اطاعت.

(90) جلد 2 سوره بقره

«پایان جزء 2»

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (91)

ص:74

255 اَللّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلانَوْمٌ لَهُ مافِی السَّمواتِ وَمافِی الاَْرْضِ مَنْ ذَاالَّذی یَشْفَعُ عِنْدَهُ اِلاّ بِاِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ اَیْدیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحیطُونَ بِشَیْ ءٍ مِنْ عِلْمِهِ اِلاّ بِماشاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظیمُ

اَللّهُ لا اِلهَ: خداست که نیست خدایی

اِلاّ هُوَ: مگر او

الْحَیُّ: که زنده و پاینده و

الْقَیُّومُ: قائم به ذات است.

لا تَأْخُذُهُ: نمی گیرد او را

سِنَةٌ: خواب سبک، چرت

وَ لا نَوْمٌ: و نه خواب سنگین.

لَهُ ما: برای اوست آن چه

(92) جلد 3 سوره بقره

فِی السَّمواتِ: در آسمان ها

وَ ما: و آن چه

فِی الاَْرْضِ: در زمین است.

ص:75

مَنْ ذَا الَّذی: کیست آن که

یَشْفَعُ: شفاعت کند

عِنْدَهُ: نزد او

اِلاّ بِاِذْنِهِ: مگر به اِذن او.

یَعْلَمُ: می داند

ما بَیْنَ اَیْدیهِمْ: آن چه پیش رویشان

وَ ما خَلْفَهُمْ: و آن چه پشت سرشان است.

وَ لا یُحیطُونَ: و احاطه ندارند

بِشَیْ ءٍ: به چیزی

مِنْ عِلْمِهِ: از علمش،

اِلاّ بِماشاءَ: مگر به آن چه که بخواهد.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (93)

وَسِعَ: در برگرفته، فراگرفته

کُرْسِیُّهُ: تخت حکومت او

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را.

وَ لا یَؤُدُهُ: و خسته نمی کند او را

حِفْظُهُما: نگهداری آن دو.

ص:76

وَ هُوَ الْعَلِیُّ: و او بلند مرتبه

الْعَظیمُ: بزرگ است.

256 لا اِکْراهَ فِی الدّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ

لا اِکْراهَ: اِکراهی نیست، اجباری نیست

فِی الدّینِ: در دین.

(94) جلد 3 سوره بقره

قَدْ تَبَیَّنَ: به تحقیق روشن شده است

الرُّشْدُ: راه درست و راه کمال

مِنَ الْغَیِّ: از راه انحرافی و بی هدف.

فَمَنْ: پس کسی که

یَکْفُرْ: کفر بورزد

بِالطّاغُوتِ: به طاغوت،

وَ یُؤْمِنْ: و ایمان بیاورد

بِاللّهِ: به خداوند

فَقَدِ اسْتَمْسَکَ: پس به تحقیق چنگ زده است

ص:77

بِالْعُرْوَةِ: به دستگیره

الْوُثْقی: محکمی

لاَ انْفِصامَ: که گسستن نیست

لَها: برای آن.

وَ اللّهُ: و خداوند

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (95)

سَمیعٌ: شنوای

عَلیمٌ: داناست.

257 اَللّهُ وَلِیُّ الَّذینَ امَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَی النُّورِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا اَوْلِیاؤُهُمُ الطّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ اِلَی الظُّلُماتِ اوُلئِکَ اَصْحابُ النّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ

اَللّهُ: خداوند

وَلِیُّ: سرپرست

الَّذینَ: کسانی است که

امَنُوا: ایمان آوردند.

یُخْرِجُهُمْ: خارج می کند آن ها را

ص:78

مِنَ الظُّلُماتِ: از تاریکی ها

اِلَی النُّورِ: به سوی نور.

(96) جلد 3 سوره بقره

وَ الَّذینَ: و کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

اَوْلِیاؤُهُمُ: سرپرست هایشان

الطّاغُوتُ: طاغوت است

یُخْرِجُونَهُمْ: خارج می کنند آن ها را

مِنَ النُّورِ: از نور

اِلَی: به سوی

الظُّلُماتِ: تاریکی ها.

اوُلئِکَ: آنان

اَصْحابُ: یاران

النّارِ: آتشند.

هُمْ فیها: آن ها در آن (آتش)

خالِدُونَ:جاودانند.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (97)

258 اَلَمْ تَرَ اِلَی الَّذی حاجَّ اِبْراهیمَ فی رَبِّهِ اَنْ

ص:79

اتیهُ اللّهُ الْمُلْکَ اِذْ قالَ اِبْراهیمُ رَبِّیَ الَّذی یُحْیی وَ یُمیتُ قالَ اَنَا اُحْیی وَ اُمیتُ قالَ اِبْراهیمُ فَاِنَّ اللّهَ یَأْتی بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذی کَفَرَ وَ اللّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّالِمینَ

اَلَمْ تَرَ: آیا ندیدی، ننگریستی

اِلَی الَّذی: به کسی که

حاجَّ: محاجّه کرد، گفتگو کرد

اِبْراهیمَ: با ابراهیم

فی رَبِّهِ: باابراهیم

اَنْ اتیهُ اللّهُ: این که داده بود به او خدا

الْمُلْکَ: حکومت را

اِذْ قالَ: هنگامی که گفت:

اِبْراهیمُ: ابراهیم

(98) جلد 3 سوره بقره

رَبِّیَ الَّذی: پروردگار من کسی است که

یُحْیی: زنده می کند

وَ یُمیتُ: و می میراند.

قالَ اَنَا: گفت: (نمرود) من

ص:80

اُحْیی: زنده می کنم

وَ اُمیتُ: و می میرانم.

قالَ اِبْراهیمُ: گفت: ابراهیم

فَاِنَّ اللّهَ: پس همانا خداوند

یَأْتی: برمی آورد

بِالشَّمْسِ: خورشید را

مِنَ الْمَشْرِقِ: از مشرق

فَأْتِ بِها: پس بیاور آن را

مِنَ الْمَغْرِبِ: از مغرب.

فَبُهِتَ: پس مبهوت شد

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (99)

الَّذی: آن که

کَفَرَ: کفر ورزید

وَ اللّهُ: و خداوند

لا یَهْدِی: هدایت نمی کند

الْقَوْمَ: گروه

الظّالِمینَ: ستمگر را.

ص:81

259 اَوْ کَالَّذی مَرَّ عَلی قَرْیَةٍ وَ هِیَ خاوِیَةٌ عَلی عُرُوشِها قالَ اَنّی یُحْیی هذِهِ اللّهُ بَعْدَ مَوْتِها فَاَماتَهُ اللّهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قالَ کَمْ لَبِثْتَ قالَ لَبِثْتُ یَوْما اَوْ بَعْضَ یَوْمٍ قالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عامٍ فَانْظُرْ اِلی طَعامِکَ وَ شَرابِکَ لَمْ یَتَسَنَّهْ وَانْظُرْ اِلی حِمارِکَ وَ لِنَجْعَلَکَ ایَةً لِلنّاسِ وَ انْظُرْ اِلَی الْعِظامِ کَیْفَ نُنْشِزُها ثُمَّ نَکْسُوها لَحْما فَلَمّا تَبَیَّنَ

(100) جلد 3 سوره بقره

لَهُ قالَ اَعْلَمُ اَنَّ اللّهَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ

اَوْ کَالَّذی: یا مانند آن کسی که

مَرَّ عَلی قَرْیَةٍ: عبور کرد بر دهکده ای

وَ هِیَ خاوِیَةٌ: و آن (دهکده) فروریخته بود

عَلی عُرُوشِها: گفت: چگونه

قالَ اَنّی: زنده می کند

یُحْیی: این را خدا

هذِهِ اللّهُ: این را خدا

بَعْدَ مَوْتِها: بعد از مرگش؟

فَاَماتَهُ: پس میراند او را

ص:82

اللّهُ: خداوند

مِائَةَ عامٍ: یکصد سال،

ثُمَّ بَعَثَهُ: سپس برانگیخت

قالَ: گفت:

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (101)

کَمْ لَبِثْتَ: چقدر درنگ کردی؟

قالَ: گفت:

لَبِثْتُ: درنگ کردم

یَوْما: یک روز

اَوْ بَعْضَ: یا قسمتی از

یَوْمٍ: یک روز.

قالَ: گفت:

بَلْ: بلکه

لَبِثْتَ: درنگ کردی

مِائَةَ عامٍ: یکصد سال.

فَانْظُرْ: پس نگاه کن

اِلی طَعامِکَ: به غذایت

وَ شَرابِکَ: و نوشیدنت

ص:83

لَمْ یَتَسَنَّهْ: که تغییر نیافته،

(102) جلد 3 سوره بقره

وَانْظُرْ: و نگاه کن

اِلی حِمارِکَ: به الاغت،

وَ لِنَجْعَلَکَ: و برای این که قراردهیم تو را

ایَةً: نشانه ای

لِلنّاسِ: برای مردم.

وَ انْظُرْ: و نگاه کن

اِلَی الْعِظامِ: به استخوان ها

کَیْفَ: چگونه

نُنْشِزُها: پیوند می دهیم آن را،

ثُمَّ: سپس

نَکْسُوها: می پوشانیم آن را

لَحْما: گوشت،

فَلَمّا: پس وقتی که

تَبَیَّنَ لَهُ: آشکار شد برای او

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (103)

قالَ اَعْلَمُ: گفت: می دانم

اَنَّ اللّهَ: همانا خداوند

ص:84

عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ: بر هر چیزی

قَدیرٌ: قادر است.

260 وَ اِذْ قالَ اِبْراهیمُ رَبِّ اَرِنی کَیْفَ تُحْیِی الْمَوْتی قالَ اَوَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبی قالَ فَخُذْ اَرْبَعَةً مِنَ الطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ اِلَیْکَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلی کُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءا ثُمَّ ادْعُهُنَّ یَأْتینَکَ سَعْیا وَ اعْلَمْ اَنَّ اللّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ

وَ اِذْ: و هنگامی که

قالَ: گفت:

اِبْراهیمُ: ابراهیم

رَبِّ: پروردگار من

(104) جلد 3 سوره بقره

اَرِنی: نشان بده به من

کَیْفَ: چگونه

تُحْیِی: زنده می کنی

الْمَوْتی: مردگان را؟

قالَ: گفت:

ص:85

اَوَ لَمْ تُؤْمِنْ: آیا ایمان نیاورده ای؟

قالَ بَلی: گفت: بله

وَ لکِنْ: ولیکن

لِیَطْمَئِنَّ: (می خواهیم) تا مطمئن شود

قَلْبی: قلبم.

قالَ: گفت:

فَخُذْ: پس بگیر

اَرْبَعَةً: چهار (نوع)

مِنَ الطَّیْرِ: پرنده را

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (105)

فَصُرْهُنَّ: پس قطعه قطعه کن آن ها را

اِلَیْکَ: به سوی خودت،

ثُمَّ اجْعَلْ: سپس قرار بده

عَلی کُلِّ: بر هر

جَبَلٍ: کوهی

مِنْهُنَّ: از آن ها

جُزْءا: قسمتی،

ثُمَّ ادْعُهُنَّ: سپس بخوان آن ها را،

ص:86

یَأْتینَکَ: می آیند به سوی تو

سَعْیا: به سرعت

وَ اعْلَمْ: و بدان

اَنَّ اللّهَ: که همانا خداوند

عَزیزٌ: با عزّت

حَکیمٌ: حکمت دان است.

(106) جلد 3 سوره بقره

261 مَثَلُ الَّذینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ فی سَبیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ اَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ واسِعٌ عَلیمٌ

مَثَلُ الَّذینَ: و مَثَل کسانی که

یُنْفِقُونَ: انفاق می کنند

اَمْوالَهُمْ: مال هایشان را

فی سَبیلِ: در راه

اللّهِ: خدا

کَمَثَلِ: مانند مَثَل

حَبَّةٍ: دانه ای است که

ص:87

اَنْبَتَتْ: برویاند

سَبْعَ: هفت

سَنابِلَ: خوشه (خوشه ها)

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (107)

فی کُلِّ: در هر

سُنْبُلَةٍ: خوشه

مِائَةُ: صد

حَبَّةٍ: دانه.

وَ اللّهُ: و خداوند

یُضاعِفُ: اضافه می کند، چند برابر می کند

لِمَنْ: برای هر که

یَشاءُ: بخواهد.

وَ اللّهُ: و خداوند

واسِعٌ: وسعت دهنده

عَلیمٌ: داناست.

262 اَلَّذینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ فی سَبیلِ اللّهِ ثُمَّ لا یُتْبِعُونَ ما اَنْفَقُوا مَنّا وَلا اَذًی لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ

(108) جلد 3 سوره بقره

ص:88

رَبِّهِمْ وَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ

اَلَّذینَ: کسانی که

یُنْفِقُونَ: انفاق می کنند

اَمْوالَهُمْ:

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا،

ثُمَّ: سپس

لا یُتْبِعُونَ: سرکوفتی نیاورند

ما: در پی آن چه

اَنْفَقُوا: انفاق کردند

مَنّا: منتّی

وَ لا: و نه

اَذًی: آزاری،

لَهُمْ: برای ایشان است

اَجْرُهُمْ: پاداششان

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (109)

عِنْدَ: نزد

رَبِّهِمْ: پروردگارشان

وَ لا: و نه

ص:89

خَوْفٌ: ترسی

عَلَیْهِمْ: برایشان است

وَ لا هُمْ: و نه ایشان

یَحْزَنُونَ: غمگین می شوند.

263 قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَیْرٌمِنْ صَدَقَةٍ یَتْبَعُها اَذًی وَ اللّهُ غَنِیٌّ حَلیمٌ

قَوْلٌ: گفتار

مَعْرُوفٌ: پسندیده

وَ مَغْفِرَةٌ: و آمرزش و گذشت

خَیْرٌ مِنْ: بهتر است از

(110) جلد 3 سوره بقره

صَدَقَةٍ: صدقه ای که

یَتْبَعُها: آزاری به دنبال آن باشد

اَذًی: آزار و اذیّتی

وَ اللّهُ: و خداوند

غَنِیٌّ: بی نیاز

ص:90

حَلیمٌ: بردبار است.

264 یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا لاتُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الاَْذی کَالَّذی یُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ النّاسِ وَ لا یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ صَفْوانٍ عَلَیْهِ تُرابٌ فَاَصابَهُ وابِلٌ فَتَرَکَهُ صَلْداً لا یَقْدِرُونَ عَلی شَیْ ءٍ مِمّا کَسَبُوا وَ اللّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ

یا اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (111)

امَنُوا: ایمان آورده اید!

لاتُبْطِلُوا: باطل نکنید

صَدَقاتِکُمْ: صدقه هایتان را

بِالْمَنِّ: با منّت

وَ الاَْذی: و آزار

کَالَّذی: مانند کسی که

یُنْفِقُ: انفاق می کند

ص:91

مالَهُ: مالش را

رِئاءَ: (برای) نمایش دادن

النّاسِ: به مردم

وَ لا یُؤْمِنُ: و ایمان نمی آورد

بِاللّهِ: به خداوند

وَ الْیَوْمِ: و روز

الاْخِرِ:قیامت.

(112) جلد 3 سوره بقره

فَمَثَلُهُ: پس مَثَل آن

کَمَثَلِ: مانند مَثَلِ

صَفْوانٍ: تخته سنگی است که

عَلَیْهِ: بر آن

تُرابٌ: خاکی باشد

فَاَصابَهُ: پس برسد به آن

وابِلٌ: باران درشتی، رگباری،

فَتَرَکَهُ: پس رها کند آن را

صَلْداً: صاف.

ص:92

لا یَقْدِرُونَ: قادر نیستند

عَلی شَیْ ءٍ: بر چیزی

مِمّا: از آن چه

کَسَبُوا: کسب کرده اند.

وَ اللّهُ: و خداوند

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (113)

لا یَهْدِی: هدایت نمی کند

الْقَوْمَ: گروه

الْکافِرینَ: کافران را.

265 وَ مَثَلُ الَّذینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ تَثْبیتا مِنْ اَنْفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ اَصابَها وابِلٌ فَاَتَتْ اُکُلَها ضِعْفَیْنِ فَاِنْ لَمْ یُصِبْها وابِلٌ فَطَلٌّ وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ

وَ مَثَلُ الَّذینَ: و مَثَل کسانی که

یُنْفِقُونَ: انفاق می کنند

اَمْوالَهُمُ: مال هایشان را

ص:93

ابْتِغاءَ: برای (طلب کردن)

مَرْضاتِ: خشنودی و رضای

اللّهِ: خدا

(114) جلد 3 سوره بقره

وَ تَثْبیتا: و تثبیت (ملکات انسان)

مِنْ اَنْفُسِهِمْ: از خودشان،

کَمَثَلِ جَنَّةٍ: مانند مَثَل باغی است

بِرَبْوَةٍ: در نقطه بلندی که

اَصابَها: برسد به آن

وابِلٌ: باران های درشت.

فَاَتَتْ: پس بیاورد

اُکُلَها: میوه اش را

ضِعْفَیْنِ: دو چندان.

فَاِنْ لَمْ یُصِبْها: پس اگر نرسد به آن

وابِلٌ: باران درشت و سنگین،

فَطَلٌّ: پس شبنمی.

وَ اللّهُ: و خداوند

ص:94

بِما تَعْمَلُونَ: به آن چه انجام می دهید

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (115)

بَصیرٌ: بیناست.

266 اَیَوَدُّ اَحَدُکُمْ اَنْ تَکُونَ لَهُ جَنَّةٌ مِنْ نَخیلٍ وَ اَعْنابٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ لَهُ فیها مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ وَ اَصابَهُ الْکِبَرُ وَ لَهُ ذُرِّیَّةٌ ضُعَفاءُ فَاَصابَها اِعْصارٌ فیهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمُ الاْیاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ

اَیَوَدُّ: آیا دوست دارد

اَحَدُکُمْ: یکی از شما

اَنْ تَکُونَ لَهُ: این که باشد برای او

جَنَّةٌ مِنْ نَخیلٍ: باغی از خرماها

وَ اَعْنابٍ: انگورها

تَجْری مِنْ: که جاری شود از

تَحْتِهَا الاَْنْهارُ: زیر آن نهرها

(116) جلد 3 سوره بقره

لَهُ فیها مِنْ کُلِّ: برای او در آن از هر

ص:95

الثَّمَراتِ: میوه ای

وَ اَصابَهُ الْکِبَرُ: و در حالی که او به سن پیری رسیده

وَ لَهُ ذُرِّیَّةٌ: و برای او فرزندانی

ضُعَفاءُ: ناتوان (باشد)

فَاَصابَها: پس برسد به آن

اِعْصارٌ: گِردبادی

فیهِ نارٌ: که در آن آتشی است

فَاحْتَرَقَتْ: پس شعله ور شود بسوزد.

کَذلِکَ: این چنین

یُبَیِّنُ: آشکار می سازد

اللّهُ: خداوند

لَکُمُ الاْیاتِ: برای شما نشانه ها را،

لَعَلَّکُمْ: شاید شما

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (117)

تَتَفَکَّرُونَ: بیندیشید.

267 یااَیُّهَاالَّذینَ امَنُوا اَنْفِقُوا مِنْ طَیِّباتِ ما

ص:96

کَسَبْتُمْ وَ مِمّا اَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ الاَْرْضِ وَ لاتَیَمَّمُوا الْخَبیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِاخِذیهِ اِلاّ اَنْ تُغْمِضُوا فیهِ وَ اعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ غَنِیٌّ حَمیدٌ

یا اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردید!

اَنْفِقُوا: انفاق کنید

مِنْ طَیِّباتِ: از (اموال) پاکیزه ها را،

ما کَسَبْتُمْ: آن چه کسب کردید.

وَ مِمّا اَخْرَجْنا: و از آن چه خارج کردیم ما

لَکُمْ: برای شما

مِنَ الاَْرْضِ: از زمین

(118) جلد 3 سوره بقره

وَ لاتَیَمَّمُوا: و قصد نکنید، روی نیاورید

الْخَبیثَ: (به چیزهای) پست و بی ارزش

مِنْهُ تُنْفِقُونَ: که از آن انفاق کنید

وَ لَسْتُمْ: و نیستید شما (حاضر نیستید)

بِاخِذیهِ: به گرفتن آن

ص:97

اِلاّ اَنْ تُغْمِضُوا: مگر این که از روی کراهت

فیهِ: در آن.

وَ اعْلَمُوا: و بدانید

اَنَّ اللّهَ: همانا خداوند

غَنِیٌّ حَمیدٌ: بیندیشید.

268 اَلشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَ یَأْمُرُکُمْ بِالْفَحْشاءِ وَاللّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلاً وَاللّهُ واسِعٌ عَلیمٌ

اَلشَّیْطانُ: شیطان

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (119)

یَعِدُکُمُ: وعده می دهد شما را

الْفَقْرَ: به فقر

وَ یَأْمُرُکُمْ: و امر می کند شما را

بِالْفَحْشاءِ: به زشتی ها.

وَ اللّهُ: و خداوند

یَعِدُکُمْ: وعده می دهد شما را

مَغْفِرَةً مِنْهُ: به آمرزشی از خود

ص:98

وَ فَضْلاً: و فزونی و برتری.

وَ اللّهُ: و خداوند

واسِعٌ: وسعت دهنده

عَلیمٌ: داناست.

271 اِنْ تُبْدُوا الصَّدَقاتِ فَنِعِمّا هِیَ وَ اِنْ تُخْفُوها وَ تُؤْتُوهَا الْفُقَراءَ فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ یُکَفِّرُ عَنْکُمْ

(120) جلد 3 سوره بقره

مِنْ سَیِّئاتِکُمْ وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ

اِنْ تُبْدُوا: اگر آشکار کنید

الصَّدَقاتِ: صدقه ها را

فَنِعِمّا هِیَ: پس خوب است آن.

وَ اِنْ تُخْفُوها: و اگر مخفی کنید آن را

وَ تُؤْتُوهَا: و بدهید آن را

الْفُقَراءَ: به بینوایان

فَهُوَ خَیْرٌ: پس آن بهتر است

لَکُمْ: برای شما.

ص:99

وَ یُکَفِّرُ: و می پوشاند

عَنْکُمْ: از شما

مِنْ: بعضی از

سَیِّئاتِکُمْ: گناهانتان را.

وَ اللّهُ: و خداوند

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (121)

بِماتَعْمَلُونَ: به آن چه انجام می دهید

خَبیرٌ: آگاه است.

272 لَیْسَ عَلَیْکَ هُدیهُمْ وَ لکِنَّ اللّهَ یَهْدی مَنْ یَشاءُ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ فَلاَِنْفُسِکُمْ وَ ما تُنْفِقُونَ اِلاَّ ابْتِغاءَ وَجْهِ اللّهِ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ یُوَفَّ اِلَیْکُمْ وَ اَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ

لَیْسَ عَلَیْکَ: نیست برای تو

هُدیهُمْ: هدایتشان

وَ لکِنَّ اللّهَ: ولیکن خداوند

یَهْدی: هدایت می کند

ص:100

مَنْ یَشاءُ: کسی را که بخواهد.

وَ ما تُنْفِقُوا: و آن چه انفاق می کنید

مِنْ خَیْرٍ: از خیری ،

(122) جلد 3 سوره بقره

فَلاَِنْفُسِکُمْ: پس برای خودتان است.

وَ ما تُنْفِقُونَ: و انفاق نمی کنید

اِلاَّ ابْتِغاءَ: مگر برای طلب

وَجْهِ اللّهِ: روی خدا.

وَ ما تُنْفِقُوا: و آن چه انفاق کنید

مِنْ خَیْرٍ: از خیری، خوبی ای

یُوَفَّ: یکسر داده می شود

اِلَیْکُمْ: به شما

وَ اَنْتُمْ: و شما

لا تُظْلَمُونَ: ستم نمی شوید.

273 لِلْفُقَراءِ الَّذینَ اُحْصِرُوا فی سَبیلِ اللّهِ لایَسْتَطیعُونَ ضَرْبا فِی الاَْرْضِ یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ

ص:101

اَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسیماهُمْ لا یَسْأَلُونَ

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (123)

النّاسَ اِلْحافا وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍفَاِنَّ اللّهَ بِهِ عَلیمٌ

لِلْفُقَراءِ الَّذینَ: برای بینوایانی که

اُحْصِرُوا: در تنگنا قرار گرفته

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا،

لایَسْتَطیعُونَ: نمی توانند

ضَرْبا: زدن

فِی الاَْرْضِ: در زمین را،

یَحْسَبُهُمُ: می پندارند ایشان را

الْجاهِلُ: افراد ناآگاه

اَغْنِیاءَ: بی نیاز،

مِنَ: از

التَّعَفُّفِ: شدّت خویشتنداری،

تَعْرِفُهُمْ: می شناسی آن ها را

بِسیماهُمْ: به چهره هایشان.

(124) جلد 3 سوره بقره

لا یَسْأَلُونَ: سئوال نمی کنند

ص:102

النّاسَ اِلْحافا: از مردم با اصرار

وَ ما تُنْفِقُوا: و آن چه انفاق کنید

مِنْ خَیْرٍ: از خیری، خوبی

فَاِنَّ: پس به درستی که

اللّهَ: خداوند

بِهِ عَلیمٌ: به آن داناست.

274 اَلَّذینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرّا وَ عَلانِیَةً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ

اَلَّذینَ: کسانی که

یُنْفِقُونَ: انفاق می کنند

اَمْوالَهُمْ: مال هایشان را

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (125)

بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ: در شب و روز

سِرّا: پنهانی

وَ عَلانِیَةً: و آشکار،

ص:103

فَلَهُمْ: پس برای ایشان است

اَجْرُهُمْ: پاداششان

عِنْدَ رَبِّهِمْ: نزد پروردگارشان.

وَ لا خَوْفٌ: و نه ترسی

عَلَیْهِمْ: برایشان است

وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ: و نه غمگین می شوند.

277 اِنَّ الَّذینَ امَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ اَقامُواالصَّلوةَ وَ اتَوُا الزَّکوةَ لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ

اِنَّ الَّذینَ: همانا کسانی که

(126) جلد 3 سوره بقره

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ عَمِلُوا: و عمل

الصّالِحاتِ: صالح انجام دادند

وَ اَقامُوا: و به پا داشتند

الصَّلوةَ: نماز را

ص:104

وَ اتَوُا الزَّکوةَ: و دادند زکوت را

لَهُمْ: برای ایشان است

اَجْرُهُمْ: اجرشان

عِنْدَ رَبِّهِمْ: نزد پروردگارشان

وَ لا خَوْفٌ: و نه ترسی

عَلَیْهِمْ: بر آنهاست

وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ: و نه ایشان غمگین می شوند.

285 امَنَ الرَّسُولُ بِما اُنْزِلَ اِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (127)

وَ الْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ امَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ اَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ اَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا وَ اِلَیْکَ الْمَصیرُ

امَنَ الرَّسُولُ: ایمان آورده رسول

بِما اُنْزِلَ: به آن چه نازل شده

اِلَیْهِ: به سویش

مِنْ رَبِّهِ: از جانب پروردگارش

ص:105

وَ الْمُؤْمِنُونَ: و مؤمنین.

کُلٌّ: همگی

امَنَ بِاللّهِ: ایمان آورده اند به خدا

وَ مَلائِکَتِهِ: و فرشتگان او

وَ کُتُبِهِ: و کتاب های او

وَ رُسُلِهِ: و رسولان او،

لا نُفَرِّقُ: فرقی نمی گذاریم

(128) جلد 3 سوره بقره

بَیْنَ اَحَدٍ: بین هیچ یک

مِنْ رُسُلِهِ: از رسولانش.

وَ قالُوا: و گفتند:

سَمِعْنا: شنیدیم ما

وَ اَطَعْنا: و اطاعت کردیم ما.

غُفْرانَکَ: آمرزشت را (خواهیم)

رَبَّنا: پروردگار ما!

وَ اِلَیْکَ: و به سوی توست

الْمَصیرُ: بازگشت.

ص:106

286 لا یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْسا اِلاّ وُسْعَها لَها ما کَسَبَتْ وَ عَلَیْها مَا اکْتَسَبَتْ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا اِنْ نَسینا اَوْ اَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا اِصْرا کَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (129)

لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا اَنْتَ مَوْلینا فَانْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرینَ

لا یُکَلِّفُ اللّهُ: تکلیف نمی کند خدا

نَفْسا: کسی را

اِلاّ وُسْعَها: مگر به اندازه توانش.

لَها ما کَسَبَتْ: برای اوست آن چه به دست آورده

وَ عَلَیْها: و به ضرر اوست

مَا اکْتَسَبَتْ: آن چه به (بدی) به دست آورده.

رَبَّنا: پروردگار ما!

لا تُؤاخِذْنا: مؤاخذه مکن ما را

اِنْ نَسینا: اگر فراموش کردیم

اَوْ اَخْطَأْنا: یا خطا نمودیم.

ص:107

رَبَّنا: پروردگار ما!

وَ لا تَحْمِلْ: و تحمیل مکن

(130) جلد 3 سوره بقره

عَلَیْنا: بر ما

اِصْرا: بار سنگینی را

کَما حَمَلْتَهُ: هم چنان که حمل کردی آن را

عَلَی الَّذینَ: بر کسانی که

مِنْ قَبْلِنا: قبل از ما (بودند).

رَبَّنا: پروردگار ما!

وَ لا تُحَمِّلْنا: و قرار مده ما را

ما لا طاقَةَ: آن چه را که طاقتی نیست

لَنا: بر ما

بِهِ: به آن.

وَ اعْفُ: و عفو کن

عَنّا: ما را

وَ اغْفِرْ لَنا: و ببخش و بیامرز ما را

وَ ارْحَمْنا: و رحم کن بر ما.

سوره بقره لغات و مفاهیم قرآن کریم (131)

ص:108

اَنْتَ: تویی

مَوْلینا: سرپرست ما،

فَانْصُرْنا: پس یاری کن ما را

عَلَی: بر

الْقَوْمِ: گروه

الْکافِرینَ: کافرین.

(132) جلد 3 سوره بقره

ص:109

قُلُوبَنا: دل های ما را

بَعْدَ اِذْ: بعد از آن که

هَدَیْتَنا: هدایت کردی ما را،

وَهَبْ: و ببخش

لَنا: بر ما

مِنْ لَدُنْکَ: از نزد خودت

رَحْمَةً: رحمتی،

اِنَّکَ اَنْتَ: همانا تو، توئی

الْوَهّابُ: بسیار بخشنده.

9 رَبَّنا اِنَّکَ جامِعُ النّاسِ لِیَوْمٍ لارَیْبَ فیهِ اِنَّ اللّهَ لایُخْلِفُ الْمیعادَ

(134) جلد 3 سوره آل عمران

رَبَّنا اِنَّکَ: پروردگارا! همانا تو

جامِعُ النّاسِ: جمع کننده مردم هستی

لِیَوْمٍ: برای روزی که

لارَیْبَ فیهِ: نیست شکی در آن،

ص:111

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

لایُخْلِفُ: تخلّف نمی کند

الْمیعادَ: از وعده خود.

18 شَهِدَ اللّهُ اَنَّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ اوُلُوا الْعِلْمِ قائِما بِالْقِسْطِ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ

شَهِدَ: گواهی داده

اللّهُ: خداوند

اَنَّهُ: همانا او

لا اِلهَ: نیست معبودی

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (135)

اِلاّ هُوَ: مگر او

وَ الْمَلائِکَةُ: و فرشتگان

وَ اوُلُوا: و صاحبان

الْعِلْمِ: دانش

قائِما: که قیام کننده

بِالْقِسْطِ: به عدالت (است).

ص:112

لا اِلهَ: نیست معبودی

اِلاّ هُوَ: مگر او

الْعَزیزُ: که توانا

الْحَکیمُ: و حکیم است.

19 اِنَ الدّینَ عِنْدَ اللّهِ الاِْسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذینَ اوُتُوا الْکِتابَ اِلاّ مِنْ بَعْدِماجاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیا بَیْنَهُمْ وَمَنْ یَکْفُرْبِاآیاتِ اللّهِ فَاِنَ اللّهَ سَریعُ الْحِسابِ

(136) جلد 3 سوره آل عمران

اِنَّ: به درستی که

الدّینَ: دین

عِنْدَ: نزد

اللّهِ: خدا

الاِْسْلامُ: اسلام است.

وَ مَا اخْتَلَفَ: و اختلاف نکردند

الَّذینَ: کسانی که

اوُتُوا: داده شدند

ص:113

الْکِتابَ: کتاب

اِلاّ مِنْ بَعْدِ: مگر بعد از

ما جاءَهُمُ: آن که آمد ایشان را

الْعِلْمُ: علم

بَغْیا: (به سبب) ظلم

بَیْنَهُمْ: در میان خودشان.

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (137)

وَ مَنْ: و کسی که

یَکْفُرْ: کافر شود

بِآیاتِ: به آیات

اللّهِ: خدا

فَاِنَّ: پس همانا

اللّهَ: خداوند

سَریعُ الْحِسابِ: سریع الحساب است.

27 تُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهارِ وَ تُولِجُ النَّهارَ فِی اللَّیْلِ وَ تُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ الْمَیِّتَ

ص:114

مِنَ الْحَیِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ

تُولِجُ: داخل می کنی

اللَّیْلَ: شب را

فِی النَّهارِ: در روز

(138) جلد 3 سوره آل عمران

وَ تُولِجُ: و داخل می کنی

النَّهارَ: روز را

فِی اللَّیْلِ: در شب.

وَ تُخْرِجُ: و خارج می کنی

الْحَیَّ: زنده را

مِنَ الْمَیِّتِ: از مرده

وَ تُخْرِجُ: و خارج می کنی

الْمَیِّتَ: مرده را

مِنَ الْحَیِّ: از زنده.

وَ تَرْزُقُ: و روزی می دهی

مَنْ تَشاءُ: به هر که بخواهی

بِغَیْرِ حِسابٍ: بدون حساب.

ص:115

28 لا یَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکافِرینَ اَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (139)

الْمُؤْمِنینَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَلَیْسَ مِنَ اللّهِ فی شَیْ ءٍ اِلاّ اَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقیةً وَ یُحَذِّرُکُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَ اِلَی اللّهِ الْمَصیرُ

لا یَتَّخِذِ: (نباید) بگیرند

الْمُؤْمِنُونَ: مؤمنان

الْکافِرینَ: کافران را

اَوْلِیاءَ: دوست

مِنْ دُونِ: غیر از

الْمُؤْمِنینَ: مؤمنان،

وَ مَنْ: و هر که

یَفْعَلْ ذلِکَ: چنین کند

فَلَیْسَ: پس نیست

مِنَ اللّهِ: از خدا

فی شَیْ ءٍ: در چیزی

(140) جلد 3 سوره آل عمران

اِلاّ اَنْ: مگر این که

ص:116

تَتَّقُوا: بپرهیزید

مِنْهُمْ تُقیةً: از آنان (نوعی پرهیز کردن).

وَ یُحَذِّرُکُمُ: و بر حذر می دارد

اللّهُ: خدا

نَفْسَهُ: از خودش.

وَ اِلَی اللّهِ: و به سوی خداست.

الْمَصیرُ: بازگشت.

31 قُلْ اِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ وَ یَغْفِرْلَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ

قُلْ اِنْ: بگو: اگر

کُنْتُمْ تُحِبُّونَ: دوست می دارید

اللّهَ: خدا را،

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (141)

فَاتَّبِعُونی: پس پیروی کنید مرا

یُحْبِبْکُمُ: (تا) دوست بدارد شما را

اللّهُ: خدا،

ص:117

وَ یَغْفِرْ لَکُمْ: و می آمرزد بر شما

ذُنُوبَکُمْ: گناهانتان را.

وَ اللّهُ: و خداوند

غَفُورٌ رَحیمٌ: آمرزنده مهربانست.

32 قُلْ اَطیعُوا اللّهَ وَ الرَّسُولَ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّ اللّهَ لا یُحِبُّ الْکافِرینَ

قُلْ اَطیعُوا: بگو: اطاعت کنید

اللّهَ: خدا

وَ الرَّسُولَ: و رسول را

فَاِنْ تَوَلَّوْا: پس اگر سرپیچی کنید،

(142) جلد 3 سوره آل عمران

فَاِنَّ: پس همانا

اللّهَ: خداوند

لا یُحِبُّ: دوست نمی دارد

الْکافِرینَ: کافران را.

ص:118

51 اِنَّ اللّهَ رَبّی وَ رَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ

اِنَّ: به درستی که

اللّهَ: خداوند

رَبّی: پروردگار من

وَ رَبُّکُمْ: و پروردگار شماست

فَاعْبُدُوهُ: پس بپرستید او را.

هذا: این است

صِراطٌ: راه

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (143)

مُسْتَقیمٌ: راست.

53 رَبَّنا امَنّا بِما اَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشّاهِدینَ

رَبَّنا: پروردگارا!

امَنّا: ایمان آوردیم

بِما: به آن چه

ص:119

اَنْزَلْتَ: نازل کردی تو

وَ اتَّبَعْنَا: و پیروی نمودیم

الرَّسُولَ: فرستاده را،

فَاکْتُبْنا: پس بنویس ما را

مَعَ الشّاهِدینَ: با گواهان.

55 اِذْ قالَ اللّهُ یا عیسی اِنّی مُتَوَفّیکَ وَ رافِعُکَ

(144) جلد 3 سوره آل عمران

اِلَیَّ وَ مُطَهِّرُکَ مِنَ الَّذینَ کَفَرُوا وَ جاعِلُ الَّذینَ اتَّبَعُوکَ فَوْقَ الَّذینَ کَفَرُوا اِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ ثُمَّ اِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَاَحْکُمُ بَیْنَکُمْ فیما کُنْتُمْ فیهِ تَخْتَلِفُونَ

اِذْ قالَ: زمانی که گفت:

اللّهُ: خداوند

یا عیسی: ای عیسی!

اِنّی: همانا من

مُتَوَفّیکَ: می گیرم (جان) تو را

وَ رافِعُکَ: و بالا می برم تو را

ص:120

اِلَیَّ: به سوی خود

وَ مُطَهِّرُکَ: و پاک می کنم تو را

مِنَ الَّذینَ: از کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

وَ جاعِلُ و قرار دهنده ام

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (145)

الَّذینَ: کسانی را که

اتَّبَعُوکَ: پیروی کردند تو را

فَوْقَ: بالاتر از

الَّذینَ: کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

اِلی یَوْمِ: تا روز

الْقِیامَةِ: قیامت،

ثُمَّ اِلَیَّ: سپس به سوی من است

مَرْجِعُکُمْ: بازگشت شما.

فَاَحْکُمُ: سپس حکم می کنم

بَیْنَکُمْ: بین شما

ص:121

فیما کُنْتُمْ فیهِ: در آن چه که در آن

تَخْتَلِفُونَ: اختلاف می کردید.

(146) جلد 3 سوره آل عمران

61 فَمَنْ حاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ماجاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ اَبْناءَنا وَ اَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ اَنْفُسَنا وَ اَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّهِ عَلَی الْکاذِبینَ

فَمَنْ: پس کسی که

حاجَّکَ: ستیزه کند با تو

فیهِ مِنْ بَعْدِ: در آن از بعد

ما جاءَکَ: آن چه آمد تو را

مِنَ الْعِلْمِ: از علم

فَقُلْ: پس بگو:

تَعالَوْا: بیائید،

نَدْعُ: می خوانیم ما

اَبْناءَنا: فرزندانمان را، پسرانمان را

ص:122

وَ اَبْناءَکُمْ: و شما هم فرزندانتان را،

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (147)

وَ نِساءَنا: و ما زنانمان را،

وَ نِساءَکُمْ: و شما زنانتان را،

وَ اَنْفُسَنا: و خود ما، و جان های ما،

وَ اَنْفُسَکُمْ: و خود شما، و جان های شما،

ثُمَّ نَبْتَهِلْ: سپس مباهله کنیم

فَنَجْعَلْ: پس قرار دهیم

لَعْنَتَ اللّهِ: لعنت خداوند را

عَلَی الْکاذِبینَ: بر دروغگویان.

64 قُلْ یا اَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا اِلی کَلِمَةٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ اَلاّ نَعْبُدَ اِلاَّ اللّهَ وَ لا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئا وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضا اَرْبابا مِنْ دُونِ اللّهِ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِاَنّا مُسْلِمُونَ

قُلْ: بگو:

(148) جلد 3 سوره آل عمران

یا اَهْلَ: ای اهل

ص:123

الْکِتابِ: کتاب!

تَعالَوْا: بیائید

اِلی کَلِمَةٍ: به سوی کلمه ای

سَواءٍ: که یکسان است

بَیْنَنا وَ: بین ما و

بَیْنَکُمْ: بین شما،

اَلاّ نَعْبُدَ: این که نپرستیم

اِلاَّ اللّهَ: مگر خدا را،

وَ لا نُشْرِکَ: و شریک نسازیم

بِهِ شَیْئا: با او چیزی را،

وَ لا یَتَّخِذَ: و نگیرد، نپذیرد

بَعْضُنا: بعضی از ما

بَعْضا: بعض دیگر را

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (149)

اَرْبابا: به خدائی

مِنْ دُونِ: به غیر از

اللّهِ: خداوند.

ص:124

فَاِنْ: پس اگر

تَوَلَّوْا: روی گردانند

فَقُولُوا: پس بگوئید:

اشْهَدُوا: گواه باشید

بِاَنّا: به این که ما

مُسْلِمُونَ: تسلیم شدگانیم.

83 اَفَغَیْرَ دینِ اللّهِ یَبْغُونَ وَ لَهُ اَسْلَمَ مَنْ فِی السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ طَوْعا وَ کَرْها وَ اِلَیْهِ یُرْجَعُونَ

اَفَغَیْرَ: آیا پس غیر

(150) جلد 3 سوره آل عمران

دینِ اللّهِ: دین خدا

یَبْغُونَ: طلب می کنند

وَ لَهُ اَسْلَمَ: و برای او تسلیم اند؟

مَنْ: آن چه (آن که)

فِی السَّمواتِ: در آسمان ها

ص:125

وَ الاَْرْضِ: و زمین هستند

طَوْعا: از روی اختیار

وَ کَرْها: یا اجبار

وَ اِلَیْهِ: و به سوی او

یُرْجَعُونَ: بازگردانده می شوند.

85 وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الاِْسْلامِ دینا فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الاْخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ

وَ مَنْ یَبْتَغِ: و هر کس طلب کند

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (151)

غَیْرَ الاِْسْلامِ: غیر از اسلام

دینا: دینی را،

فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ: پس پذیرفته نخواهد شد از او

وَ هُوَ فِی: و او

فِی الاْخِرَةِ: در آخرت

مِنَ الْخاسِرینَ: از زیان کاران است.

ص:126

91 اِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا وَ ماتُوا وَ هُمْ کُفّارٌ فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْ اَحَدِهِمْ مِلْ ءُ الاَْرْضِ ذَهَبا وَ لَوِ افْتَدی بِهِ اوُلئِکَ لَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرینَ

اِنَّ: همانا

الَّذینَ: کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

وَ ماتُوا: و مردند

(152) جلد 3 سوره آل عمران

وَ هُمْ: در حالی که آن ها

کُفّارٌ: کافر بودند

فَلَنْ: هرگز

یُقْبَلَ: قبول نشود

مِنْ: از هیچ

اَحَدِهِمْ: کدامشان

مِلْ ءُ: (به اندازه) پُری

الاَْرْضِ: زمین

ذَهَبا: از طلا.

ص:127

وَ لَوِ: و اگر

افْتَدی: فدیه بپردازد

بِهِ: آن را

اوُلئِکَ: آنان

لَهُمْ: برایشان

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (153)

عَذابٌ: عذابی

اَلیمٌ: دردناک است

وَ ما: و نیست

لَهُمْ: برایشان

مِنْ: هیچ

ناصِرینَ: یاوری.

92 لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّی تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ ءٍ فَاِنَّ اللّهَ بِه عَلیمٌ

لَنْ تَنالُوا: هرگز نمی رسید

الْبِرَّ: به نیکی

ص:128

حَتّی تُنْفِقُوا: تا انفاق کنید

مِمّا: از آن چه

تُحِبُّونَ: دوست می دارید.

(154) جلد 3 سوره آل عمران

وَ ما تُنْفِقُوا: و آن چه انفاق می کنید

مِنْ شَیْ ءٍ: از چیزی،

فَاِنَّ اللّهَ: پس همانا خداوند

بِه عَلیمٌ: به آن آگاه است.

«پایان جزء 3»

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (155)

ص:129

104 وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ اُمَّةٌ یَدْعُونَ اِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اُولآئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

وَلْتَکُنْ: و باید باشد

مِنْکُمْ: از شما

اُمَّةٌ: گروهی، امّتی

یَدْعُونَ: که دعوت کنند

اِلَی الْخَیْرِ: به خیر و نیکی،

وَ یَأْمُرُونَ: و امر کنند

بِالْمَعْرُوفِ: به معروف (خوبی)

وَ یَنْهَوْنَ: و نهی کنند

عَنِ الْمُنْکَرِ: از منکر (بدی)

وَ اُولآئِکَ: و آنان

هُمُ الْمُفْلِحُونَ: ایشانند رستگاران

(156) جلد 4 سوره آل عمران

110 کُنْتُمْ خَیْرَ اُمَّةٍ اُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ

ص:130

بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ لَوْ امَنَ اَهْلُ الْکِتابِ لَکانَ خَیْرا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ اَکْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ

کُنْتُمْ: بودید

خَیْرَ: بهترین

اُمَّةٍ: امّتی که

اُخْرِجَتْ: خارج کرده شد

لِلنّاسِ: برای مردم،

تَأْمُرُونَ: امر می کنید

بِالْمَعْرُوفِ: به نیکی ها، خوبی ها

وَ تَنْهَوْنَ: و نهی می کنید

عَنِ الْمُنْکَرِ: از بدی ها

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (157)

وَ تُؤْمِنُونَ: و ایمان می آورید

بِاللّهِ: به خدا.

وَ لَوْ: و اگر

امَنَ: ایمان آورند

ص:131

اَهْلُ: اهل

الْکِتابِ: کتاب

لَکانَ: هر آینه باشد

خَیْرا: خیری

لَهُمْ: برایشان.

مِنْهُمُ: عده ای از آن ها

الْمُؤْمِنُونَ: با ایمانند

وَ اَکْثَرُهُمُ: و بیشترشان

الْفاسِقُونَ: فاسقند.

(158) جلد 4 سوره آل عمران

113 لَیْسُوا سَوآءً مِنْ اَهْلِ الْکِتابِ اُمَّةٌ قائِمَةٌ یَتْلُونَ ایاتِ اللّهِ اناءَ اللَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُونَ

لَیْسُوا:نیستند

سَوآءً: یکسان .

مِنْ: از

اَهْلِ الْکِتابِ: اهل کتاب

ص:132

اُمَّةٌ: جمعیّتی، گروهی

قائِمَةٌ: به پا خواسته اند

یَتْلُونَ: که می خوانند

ایاتِ: آیات

اللّهِ: خدا را

اناءَ اللَّیْلِ: در اثناء (اوقات) شب،

وَ هُمْ یَسْجُدُونَ:در حالی که آن ها سجده می کنند.

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (159)

114 یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ وَاُولآئِکَ مِنَ الصّالِحینَ

یُؤْمِنُونَ: ایمان می آورند

بِاللّهِ: به خدا

وَ الْیَوْمِ: و روز

الاْخِرِ: قیامت،

وَ یَأْمُرُونَ: و امر می کنند

ص:133

بِالْمَعْرُوفِ: به خوبی ها

وَ یَنْهَوْنَ: و نهی می کنند

عَنِ الْمُنْکَرِ: از بدی ها،

وَ یُسارِعُونَ: و سبقت می گیرند

فِی الْخَیْراتِ: در کارهای خیر،

وَاُولآئِکَ: و آنان

(160) جلد 4 سوره آل عمران

مِنَ الصّالِحینَ: از صالحانند.

133 وَ سارِعُوا اِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمواتُ وَ الاَْرْضُ اُعِدَّتْ لِلْمُتَّقینَ

وَ سارِعُوا: و سرعت گیرید

اِلی مَغْفِرَةٍ: به سوی آمرزش

مِنْ: از جانب

رَبِّکُمْ: پروردگارتان،

وَ جَنَّةٍ: و بهشتی که

عَرْضُهَا: وسعت آن

ص:134

السَّمواتُ: آسمان ها

وَ الاَْرْضُ: و زمین است

اُعِدَّتْ: آماده شده است

لِلْمُتَّقینَ: برای پرهیزگاران

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (161)

134 الَّذینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرّاآءِ وَ الضَّرّاآءِ وَ الْکاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النّاسِ وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ

الَّذینَ: کسانی که

یُنْفِقُونَ: انفاق می کنند

فِی السَّرّآءِ: در توانگری

وَ الضَّرّآءِ: و سختی،

وَ الْکاظِمینَ: و فروبرندگان

الْغَیْظَ: خشم،

وَ الْعافینَ: و در گذرندگان

عَنِ النّاسِ: از مردمند.

ص:135

وَ اللّهُ: و خداوند

یُحِبُّ: دوست می دارد

(162) جلد 4 سوره آل عمران

الْمُحْسِنینَ: نیکوکاران را.

135 وَ الَّذینَ اِذا فَعَلُوا فاحِشَةً اَوْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوااللّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُالذُّنُوبَ اِلاَّاللّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلی مافَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ

وَ الَّذینَ: و کسانی که

اِذا فَعَلُوا: وقتی انجام دادند

فاحِشَةً: کار زشتی را،

اَوْ ظَلَمُوا: یا ظلم کردند

اَنْفُسَهُمْ: به خودشان،

ذَکَرُوا: یاد کنند

اللّهَ: خدا را

فَاسْتَغْفَرُوا: پس طلب آمرزش کنند

لِذُنُوبِهِمْ: برای گناهانشان.

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (163)

ص:136

وَ مَنْ: و چه کسی

یَغْفِرُ: می آمرزد

الذُّنُوبَ: گناهان را

اِلاَّ اللّهُ: به جز خداوند؟

وَ لَمْ یُصِرُّوا: و اصرار نمی ورزند

عَلی ما: بر آن چه

فَعَلُوا: انجام دادند.

وَ هُمْ: در حالی که ایشان

یَعْلَمُونَ: می دانند

136 اُولآئِکَ جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنّاتٌ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ خالِدینَ فیها وَ نِعْمَ اَجْرُ الْعامِلینَ

اُولآئِکَ: آنان

(164) جلد 4 سوره آل عمران

جَزاؤُهُمْ: پاداششان

مَغْفِرَةٌ: آمرزشی است

ص:137

مِنْ: از جانب

رَبِّهِمْ: پروردگارشان،

وَ جَنّاتٌ: و بهشت هایی که

تَجْری: جاری می شود

مِنْ تَحْتِهَا: از زیر آن

الاَْنْهارُ: رودها.

خالِدینَ فیها: جاودانند در آن.

وَ نِعْمَ: و چه نیکوست

اَجْرُ: پاداش

الْعامِلینَ: عمل کنندگان، اهل عمل

137 قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ سُنَنٌ فَسیرُوا فِی الاَْرْضِ

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (165)

فَانْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبینَ

قَدْ: به تحقیق

خَلَتْ: گذشته

مِنْ قَبْلِکُمْ: پیش از شما

ص:138

سُنَنٌ: روش هایی،

فَسیرُوا: پس سیر کنید

فِی الاَْرْضِ: در زمین،

فَانْظُرُوا: پس نظر کنید، ببینید

کَیْفَ: چگونه

کانَ: بود

عاقِبَةُ: سرانجام

الْمُکَذِّبینَ: تکذیب کنندگان؟

138 هذا بَیانٌ لِلنّاسِ وَ هُدیً وَ مَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقینَ

(166) جلد 4 سوره آل عمران

هذا: این

بَیانٌ: بیانی است

لِلنّاسِ: برای مردم

وَ هُدیً: و هدایتی

وَ مَوْعِظَةٌ: و پندی است

لِلْمُتَّقینَ: برای پرهیزگاران

ص:139

139 وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ اَنْتُمُ الاَْعْلَوْنَ اِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ

وَ لا تَهِنُوا: و سست نشوید

وَ لا تَحْزَنُوا: و غمگین نباشید.

وَ اَنْتُمُ: و شما

الاَْعْلَوْنَ: برتر هستید

اِنْ: اگر

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (167)

کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ: مؤمن باشید

159 فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الاَْمْرِ فَاِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللّهِ اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ

فَبِما رَحْمَةٍ: پس به سبب لطف و رحمت

مِنَ اللّهِ: از جانب خدا

لِنْتَ لَهُمْ: نرم خو (و خوش اخلاق) شدی برایشان.

ص:140

وَ لَوْ کُنْتَ: و اگر بودی

فَظّا: تند و خشن

غَلیظَ الْقَلْبِ: سنگدل،

لاَانْفَضُّوا: هر آینه پراکنده می شدند

مِنْ حَوْلِکَ: از اطرافت.

(168) جلد 4 سوره آل عمران

فَاعْفُ عَنْهُمْ: پس عفو کن ایشان را.

وَ اسْتَغْفِرْ: و طلب آمرزش کن

لَهُمْ: برای آن ها

وَ شاوِرْهُمْ: و مشورت کن با آن ها

فِی الاَْمْرِ: در کار.

فَاِذا: پس هنگامی که

عَزَمْتَ: تصمیم گرفتی

فَتَوَکَّلْ: پس توکل کن

عَلَی اللّهِ: بر خدا.

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

یُحِبُّ: دوست می دارد

ص:141

الْمُتَوَکِّلینَ: توکل کنندگان را

160 اِنْ یَنْصُرْکُمُ اللّهُ فَلا غالِبَ لَکُمْ وَ اِنْ یَخْذُلْکُمْ

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (169)

فَمَنْ ذَا الَّذی یَنْصُرُکُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَ عَلَی اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ

اِنْ یَنْصُرْکُمُ: اگر یاری کند شما را

اللّهُ: خداوند،

فَلا غالِبَ: پس پیروز نخواهد شد

لَکُمْ: بر شما (هیچ کس)

وَ اِنْ: و اگر

یَخْذُلْکُمْ: دست بردارد از شما،

فَمَنْ ذَا الَّذی: پس کیست، چه کسی است آن که

یَنْصُرُکُمْ: یاری کند شما را

مِنْ بَعْدِهِ: از بعد آن؟

وَ عَلَی اللّهِ: و بر خداوند

فَلْیَتَوَکَّلِ: پس باید توکّل کند

ص:142

الْمُؤْمِنُونَ: مؤمنان

(170) جلد 4 سوره آل عمران

161 وَ ما کانَ لِنَبِیٍّ اَنْ یَغُلَّ وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ یَوْمَ الْقِیمَةِ ثُمَّ تُوَفّی کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ

وَ ما کانَ لِنَبِیٍّ: و نباشد بر پیامبری

اَنْ یَغُلَّ: این که خیانت کند.

وَ مَنْ: و کسی که

یَغْلُلْ: خیانت کند،

یَأْتِ بِما: می آورد آن چه را که

غَلَّ یَوْمَ: خیانت کرده روز

الْقِیمَةِ: قیامت.

ثُمَّ تُوَفّی: سپس داده می شود

کُلُّ نَفْسٍ: هر نفسی

ما کَسَبَتْ: آن چه را کسب کرده.

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (171)

وَ هُمْ: و ایشان

ص:143

لا یُظْلَمُونَ: ستم نخواهند شد.

162 اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللّهِ کَمَنْ بآءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللّهِ وَ مَاْویهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ

اَفَمَنِ: آیا پس کسی که

اتَّبَعَ: پیروی کرده

رِضْوانَ: رضای

اللّهِ: خدا را،

کَمَنْ: مانند کسی است که

بآءَ: گرفتار شده

بِسَخَطٍ: به خشم و غضب

مِنَ اللّهِ: از جانب خدا؟

وَ مَاْویهُ: و جایگاهش

(172) جلد 4 سوره آل عمران

جَهَنَّمُ: جهنّم است.

وَ بِئْسَ: و چه بد

الْمَصیرُ: بازگشتگاهی است

ص:144

163 هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللّهِ وَ اللّهُ بَصیرٌ بِما یَعْمَلُونَ

هُمْ: ایشان را

دَرَجاتٌ: درجاتی است

عِنْدَاللّهِ: نزد خدا.

وَ اللّهُ: و خداوند

بَصیرٌ: بیناست

بِما: به آن چه

یَعْمَلُونَ: انجام می دهند.

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (173)

164 لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَی الْمُؤْمِنینَ اِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ اَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ ایاتِهِ وَ یُزَکّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ اِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ

لَقَدْ: هر آینه به تحقیق

مَنَّ: منت نهاد

ص:145

اللّهُ: خداوند

عَلَی الْمُؤْمِنینَ: بر مؤمنان،

اِذْ بَعَثَ: هنگامی که برانگیخت

فیهِمْ رَسُولاً: در میانشان رسولی

مِنْ اَنْفُسِهِمْ: از خودشان،

یَتْلُوا عَلَیْهِمْ: بخواند بر آن ها

ایاتِهِ: آیاتش را.

وَ یُزَکّیهِمْ: و پاک گرداند آن ها را

(174) جلد 4 سوره آل عمران

وَ یُعَلِّمُهُمُ: و بیاموزد آن ها را

الْکِتابَ: کتاب (آسمانی)

وَالْحِکْمَةَ: و حکمت.

وَ اِنْ کانُوا: و اگر (چه) بودند

مِنْ قَبْلُ: از قبل

لَفی ضَلالٍ: هر آینه در گمراهی

مُبینٍ: آشکاری

ص:146

165 اَوَ لَمّا اَصابَتْکُمْ مُصیبَةٌ قَدْ اَصَبْتُمْ مِثْلَیْها قُلْتُمْ اَنّی هذا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اَنْفُسِکُمْ اِنَّ اللّهَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ

اَوَ لَمّا: آیا و هنگامی که

اَصابَتْکُمْ: رسید به شما

مُصیبَةٌ: مصیبتی

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (175)

قَدْ اَصَبْتُمْ: به تحقیق رساندید

مِثْلَیْها: دو برابر آن را

قُلْتُمْ: گفتید:

اَنّی هذا: از کجاست این؟

قُلْ هُوَ: بگو: آن

مِنْ عِنْدِ: از نزد

اَنْفُسِکُمْ: خود شماست.

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

عَلی کُلِّ: بر هر

شَیْ ءٍ: چیزی

ص:147

قَدیرٌ: قادر است

166 وَ ما اَصابَکُمْ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ فَبِاِذْنِ اللّهِ وَ لِیَعْلَمَ الْمُؤْمِنینَ

(176) جلد 4 سوره آل عمران

وَ ما اَصابَکُمْ: و آن چه رسید به شما

یَوْمَ الْتَقَی: در روز روبه رو شدن

الْجَمْعانِ: دو جمعیت، دو گروه

فَبِاِذْنِ: پس به اجازه

اللّهِ: خدا (بود)،

وَ لِیَعْلَمَ: و تا شناخته شوند

الْمُؤْمِنینَ: مؤمنین

167 وَ لِیَعْلَمَ الَّذینَ نافَقُوا وَ قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فی سَبیلِ اللّهِ اَوِادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالاً لاَ تَّبَعْناکُمْ هُمْ لِلْکُفْرِ یَوْمَئِذٍ اَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلاِْیْمانِ یَقُولُونَ بِاَفْواهِهِمْ ما لَیْسَ فی قُلُوبِهِمْ وَ اللّهُ اَعْلَمُ

ص:148

بِما یَکْتُمُونَ

وَ لِیَعْلَمَ: و تا شناخته شوند

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (177)

الَّذینَ: کسانی که

نافَقُوا: منافق بودند، نفاق کردند

وَ قیلَ لَهُمْ: و گفته شد به ایشان

تَعالَوْا قاتِلُوا: بیایید نبرد کنید

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا

اَوِ ادْفَعُوا: یا دفع کنید، دفاع نمایید

قالُوا: گفتند:

لَوْ نَعْلَمُ: اگر می دانستیم

قِتالاً: جنگی است

لاَ تَّبَعْناکُمْ: هر آینه پیروی می کردیم شما را.

هُمْ لِلْکُفْرِ: آن ها به کفر

یَوْمَئِذٍ: در آن روز

اَقْرَبُ: نزدیک تر بودند

مِنْهُمْ لِلاِْیْمانِ: از ایشان به ایمان،

(178) جلد 4 سوره آل عمران

ص:149

یَقُولُونَ: می گویند:

بِاَفْواهِهِمْ: با دهان هایشان

ما لَیْسَ: آن چه را که نیست

فی قُلُوبِهِمْ: در دل هایشان.

وَ اللّهُ اَعْلَمُ: و خداوند داناتر است

بِما: به آن چه که

یَکْتُمُونَ: کتمان می کنند

168 اَلَّذینَ قالُوا لاِِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ اَطاعُونا ما قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ اَنْفُسِکُمُ الْمَوْتَ اِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ

اَلَّذینَ قالُوا: کسانی که گفتند:

لاِِخْوانِهِمْ: به برادرانشان

وَ قَعَدُوا: و نشستند، کناره گیری کردند،

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (179)

لَوْ: اگر

اَطاعُونا: پیروی می کردند ما را

ص:150

ما قُتِلُوا: کشته نمی شدند.

قُلْ: بگو:

فَادْرَؤُا: پس دور کنید

عَنْ اَنْفُسِکُمُ: از خودتان

الْمَوْتَ: مرگ را

اِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ: اگر راست می گویید.

169 وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللّهِ اَمْواتا بَلْ اَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ

وَ لا تَحْسَبَنَّ: و به حساب نیاور، گمان مبر

الَّذینَ: کسانی که

قُتِلُوا: کشته شدند

(180) جلد 4 سوره آل عمران

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا

اَمْواتا: مردگانند،

بَلْ اَحْیاءٌ: بلکه زنده اند،

عِنْدَ رَبِّهِمْ: نزد پروردگارشان

ص:151

یُرْزَقُونَ: روزی داده می شوند

170 فَرِحینَ بِما اتیهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ اَلاّ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ

فَرِحینَ: خوشحالند

بِما: به آن چه که

اتیهُمُ اللّهُ: داده به ایشان خداوند

مِنْ فَضْلِهِ: از فضلش،

وَ یَسْتَبْشِرُونَ: و بشارت می دهند

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (181)

بِالَّذینَ: به کسانی که

لَمْ یَلْحَقُوا: هنوز ملحق نشدند

بِهِمْ: به ایشان

مِنْ خَلْفِهِمْ: از پشتشان،

اَلاّ خَوْفٌ: این که نه ترسی

عَلَیْهِمْ: بر آن هاست

ص:152

وَ لا هُمْ: و نه ایشان

یَحْزَنُونَ: غمگین می شوند.

171 یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللّهِ وَ فَضْلٍ وَ اَنَّ اللّهَ لا یُضیعُ اَجْرَ الْمُؤْمِنینَ

یَسْتَبْشِرُونَ: بشارت می دهند

بِنِعْمَةٍ: به نعمتی

مِنَ اللّهِ: از جانب خداوند

(182) جلد 4 سوره آل عمران

وَ فَضْلٍ: و فضلی.

وَ اَنَّ اللّهَ: و همانا خداوند

لا یُضیعُ: ضایع نمی کند

اَجْرَ الْمُؤْمِنینَ: پاداش مؤمنان را

172 اَلَّذینَ اسْتَجابُوا لِلّهِ وَ الرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ ما اَصابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذینَ اَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَ اتَّقَوْا اَجْرٌ عَظیمٌ

ص:153

اَلَّذینَ: کسانی که

اسْتَجابُوا: اجابت کردند

لِلّهِ: (دعوت) خدا

وَ الرَّسُولِ: و رسول را،

مِنْ بَعْدِ: از بعد

ما اَصابَهُمُ: آن چه رسید به ایشان

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (183)

الْقَرْحُ: زخم کاری، جراحات

لِلَّذینَ: برای کسانی که

اَحْسَنُوا: نیکی کردند

مِنْهُمْ: از ایشان،

وَ اتَّقَوْا: و تقوا پیش گرفتند

اَجْرٌ عَظیمٌ: پاداشی بزرگ است.

173 اَلَّذینَ قالَ لَهُمُ النّاسُ اِنَّ النّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ ایمانا وَ قالُوا حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ

ص:154

اَلَّذینَ: آن کسانی که

قالَ لَهُمُ: گفتند به ایشان

النّاسُ: مردم

اِنَّ النّاسَ: همانا مردم (منظور دشمنان)

(184) جلد 4 سوره آل عمران

قَدْ: به تحقیق

جَمَعُوا: اجتماع کردند

لَکُمْ: بر شما

فَاخْشَوْهُمْ: پس بترسید از آن ها،

فَزادَهُمْ: پس زیاد شد

ایمانا: ایمانشان

وَ قالُوا: و گفتند:

حَسْبُنَا: کافی است ما را

اللّهُ: خداوند

وَ نِعْمَ الْوَکیلُ: و بهترین حامی است.

174 فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ

ص:155

سُوآءٌ وَ اتَّبَعُوا رِضْوانَ اللّهِ وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَظیمٍ

فَانْقَلَبُوا: پس زیر و رو کردند، بازگشتند

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (185)

بِنِعْمَةٍ: با نعمتی

مِنَ اللّهِ: از جانت خدا

وَ فَضْلٍ: و فضلی،

لَمْ یَمْسَسْهُمْ: نرسید به ایشان

سُوآءٌ: بدی ای، ناراحتی ای،

وَ اتَّبَعُوا: و پیروی کردند

رِضْوانَ: خشنودی

اللّهِ: خدا را.

وَ اللّهُ: و خداوند

ذُو فَضْلٍ: دارای فضلی

عَظیمٍ: بزرگ است

175 اِنَّما ذلِکُمُ الشَّیْطانُ یُخَوِّفُ اَوْلِیاءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ اِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ

(186) جلد 4 سوره آل عمران

ص:156

اِنَّما: جز این نیست که

ذلِکُمُ: این برای شما،

الشَّیْطانُ: شیطان است

یُخَوِّفُ: که می ترساند

اَوْلِیاءَهُ: دوستانش را،

فَلا تَخافُوهُمْ: پس نترسید از آن ها،

وَ خافُونِ: و بترسید از من

اِنْ: اگر

کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ: مؤمن هستید

176 وَ لایَحْزُنْکَ الَّذینَ یُسارِعُونَ فِی الْکُفْرِ اِنَّهُمْ لَنْ یَضُرُّوا اللّهَ شَیْئا یُریدُ اللّهُ اَلاّ یَجْعَلَ لَهُمْ حَظّا فِی الاْخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ

وَ لا یَحْزُنْکَ: و غمگین نکنند تو را

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (187)

الَّذینَ: کسانی که

یُسارِعُونَ: شتاب می کنند

ص:157

فِی الْکُفْرِ: در کفر

اِنَّهُمْ: در کفر

لَنْ یَضُرُّوا: هرگز ضرر نمی رسانند

اللّهَ: خدا را

شَیْئا: چیزی.

یُریدُ: می خواهد

اللّهُ: خداوند

اَلاّ یَجْعَلَ: این که قرار ندهد

لَهُمْ حَظّا: برای ایشان بهره ای

فِی الاْخِرَةِ: در آخرت.

وَ لَهُمْ عَذابٌ: و برای ایشان عذابی

عَظیمٌ: بزرگ است

(188) جلد 4 سوره آل عمران

177 اِنَّ الَّذینَ اشْتَرَوُا الْکُفْرَ بِالاْیمانِ لَنْ یَضُرُّوا اللّهَ شَیْئا وَ لَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ

اِنَّ الَّذینَ: همانا کسانی که

ص:158

اشْتَرَوُا: خریدند

الْکُفْرَ: کفر را

بِالاْیمانِ: به ایمان،

لَنْ یَضُرُّوا: هرگز ضرر نمی رسانند

اللّهَ: خدا را

شَیْئا: چیزی،

وَ لَهُمْ عَذابٌ: و برای ایشان عذابی

اَلیمٌ: دردناک است.

178 وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا اَنَّما نُمْلی لَهُمْ

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (189)

خَیْرٌ لاَِنْفُسِهِمْ اِنَّما نُمْلی لَهُمْ لِیَزْدادُوا اِثْما وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ

وَ لا یَحْسَبَنَّ: و گمان نکنند، خیال نکنند

الَّذینَ: کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

اَنَّما: فقط، حتما

ص:159

نُمْلی: مهلت می دهیم

لَهُمْ: به ایشان

خَیْرٌ: بهتر است

لاَِنْفُسِهِمْ: برای خودشان،

اِنَّما: جز این نیست که

نُمْلی: مهلت می دهیم

لَهُمْ: به ایشان

لِیَزْدادُوا: تا زیاد کنند، بیفزایند

(190) جلد 4 سوره آل عمران

اِثْما: گناه را،

وَ لَهُمْ عَذابٌ: و برای ایشان عذابی

مُهینٌ: خوارکننده است

179 ما کانَ اللّهُ لِیَذَرَ الْمُؤْمِنینَ عَلی ما اَنْتُمْ عَلَیْهِ حَتّی یَمیزَ الْخَبیثَ مِنَ الطَّیِّبِ وَ ما کانَ اللّهُ لِیُطْلِعَکُمْ عَلَی الْغَیْبِ وَ لکِنَّ اللّهَ یَجْتَبی مِنْ رُسُلِهِ مَنْ یَشاآءُ فَامِنُوا بِاللّهِ وَ رُسُلِهِ وَ اِنْ تُؤْمِنُوا

ص:160

وَ تَتَّقُوا فَلَکُمْ اَجْرٌ عَظیمٌ

ما کانَ اللّهُ: چنین نباشد که خدا

لِیَذَرَ: واگذارد

الْمُؤْمِنینَ: مؤمنان را

عَلی ما اَنْتُمْ: بر آن چه شما

عَلَیْهِ حَتّی: بر آن (هستید) تا

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (191)

یَمیزَ: جدا سازد

الْخَبیثَ: ناپاک را

مِنَ الطَّیِّبِ: از پاک.

وَ ما کانَ اللّهُ: و چنین نباشد که خدا

لِیُطْلِعَکُمْ: مطلع کند شما را

عَلَی الْغَیْبِ: بر اسرار، غیب،

وَ لکِنَّ: ولیکن

اللّهَ: خداوند

یَجْتَبی: انتخاب می کند

مِنْ رُسُلِهِ: از فرستادگانش

ص:161

مَنْ یَشاآءُ: هر که رابخواهد.

فَامِنُوا: پس ایمان بیاورید

بِاللّهِ: به خداوند

وَ رُسُلِهِ: و فرستادگانش.

(192) جلد 4 سوره آل عمران

وَ اِنْ تُؤْمِنُوا: و اگر ایمان بیاورید

وَ تَتَّقُو:ا و تقوا پیشه کنید

فَلَکُمْ: پس برای شما

اَجْرٌ عَظیمٌ: پاداشی بزرگ است

180 وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ یَبْخَلُونَ بِما اتیهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَیْرا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَیُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ الْقِیمَةِ وَ لِلّهِ میراثُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ

وَ لا یَحْسَبَنَّ: و گمان نکنند، خیال نکنند

الَّذینَ: کسانی که

یَبْخَلُونَ: بخل می ورزند

ص:162

بِما اتیهُمُ: به آن چه داده به ایشان

اللّهُ: خداوند

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (193)

مِنْ فَضْلِهِ: از فضلش،

هُوَ خَیْرا لَهُمْ: او بهتر است برایشان،

بَلْ هُوَ شَرٌّ: بلکه او بد است

لَهُمْ: برایشان

سَیُطَوَّقُونَ: به زودی (به گردنشان) طوق می افکنند

ما بَخِلُوا: آن چه را بخل ورزیدند

بِهِ: به آن

یَوْمَ الْقِیمَةِ: روز قیامت.

وَ لِلّهِ: و برای خداست

میراثُ: میراث

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین.

وَ اللّهُ بِما: و خداوند به آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

(194) جلد 4 سوره آل عمران

ص:163

خَبیرٌ: آگاه است

185 کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ اِنَّما تُوَفَّوْنَ اُجُورَکُمْ یَوْمَ الْقِیمَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النّارِ وَ اُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فازَ وَ مَا الْحَیوةُ الدُّنْیا اِلاّ مَتاعُ الْغُرُورِ

کُلُّ نَفْسٍ: هر کسی، هر نفسی

ذائِقَةُ: چشنده

الْمَوْتِ: مرگ است.

وَ اِنَّما: و جز این نیست که

تُوَفَّوْنَ: دریافت می کنید

اُجُورَکُمْ: پاداشتان را

یَوْمَ: روز

الْقِیمَةِ: قیامت.

فَمَنْ: پس هر کس

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (195)

زُحْزِحَ: دور شد

عَنِ النّارِ: از آتش

ص:164

وَ اُدْخِلَ: و داخل

الْجَنَّةَ: بهشت شد

فَقَدْ: پس به تحقیق

فازَ: رستگار شد.

وَ مَا الْحَیوةُ: و نیست زندگانی

الدُّنْیا: دنیا

اِلاّ: مگر

مَتاعُ: سرمایه، کالای

الْغُرُورِ: فریب.

186 لَتُبْلَوُنَّ فی اَمْوالِکُمْ وَ اَنْفُسِکُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذینَ اُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ مِنَ الَّذینَ

(196) جلد 4 سوره آل عمران

اَشْرَکُوا اَذیً کَثیرا وَ اِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَاِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الاُْمُورِ

لَتُبْلَوُنَّ: قطعا آزمایش می شوید

فی اَمْوالِکُمْ: در مال هایتان

ص:165

وَ اَنْفُسِکُمْ: و جان هایتان

وَ لَتَسْمَعُنَّ: و حتما می شنوید

مِنَ الَّذینَ: از کسانی که

اُوتُوا: داده شدند

الْکِتابَ: کتاب (آسمانی)

مِنْ قَبْلِکُمْ: قبل از شما،

وَ مِنَ: و از

الَّذینَ: کسانی که

اَشْرَکُوا: شرک ورزیدند

اَذیً: اذیت و آزار

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (197)

کَثیرا: بسیاری.

وَ اِنْ: و اگر

تَصْبِرُوا: صبر کنید

وَ تَتَّقُوا: و تقوا پیشه کنید

فَاِنَّ: پس همانا

ذلِکَ: آن

ص:166

مِنْ عَزْمِ: از تصمیم قاطع

الاُْمُورِ: کارهاست

188 لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ یَفْرَحُونَ بِماآ اَتَوْا وَ یُحِبُّونَ اَنْ یُحْمَدُوا بِما لَمْ یَفْعَلُوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ وَ لَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ

لا تَحْسَبَنَّ: گمان مبر

الَّذینَ: کسانی که

(198) جلد 4 سوره آل عمران

یَفْرَحُونَ: خوشحال می شوند

بِمآ: به آن چه

اَتَوْا: آورند (از اعمال خود)،

وَ یُحِبُّونَ: و دوست می دارند

اَنْ یُحْمَدُوا: که ستایش شوند

بِما: به آن چه

لَمْ یَفْعَلُوا: انجام ندادند،

فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ: پس گمان مبر که ایشان

ص:167

بِمَفازَةٍ: به نجاتی

مِنَ الْعَذابِ: از عذاب هستند.

وَ لَهُمْ عَذابٌ: و برای ایشان عذابی

اَلیمٌ: دردناک است.

189 وَ لِلّهِ مُلْکُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ اللّهُ

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (199)

عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ

وَ لِلّهِ: و برای خداست

مُلْکُ: پادشاهی، حکومت

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین.

وَ اللّهُ: و خداوند

عَلی کُلِّ: بر همه

شَیْ ءٍ قَدیرٌ: چیز قادر است

190 اِنَّ فی خَلْقِ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ

ص:168

وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لاَیاتٍ لاُِولِی الاَْلْبابِ

اِنَّ فی خَلْقِ: همانا در خلقت

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین

(200) جلد 4 سوره آل عمران

وَ اخْتِلافِ: و آمد و رفت

اللَّیْلِ: شب

وَ النَّهارِ: و روز

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی

لاُِولِی: برای صاحبان

الاَْلْبابِ: خرد است.

191 اَلَّذینَ یَذْکُرُونَ اللّهَ قِیاما وَ قُعُودا وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی خَلْقِ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النّارِ

اَلَّذینَ: کسانی که

یَذْکُرُونَ: یاد می کنند

ص:169

اللّهَ: خدا را

قِیاما: در حال ایستاده

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (201)

وَ قُعُودا: و در حال نشسته

وَ عَلی جُنُوبِهِمْ: و بر پهلوهایشان

وَ یَتَفَکَّرُونَ: و می اندیشند

فی خَلْقِ: در خلقت

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین

رَبَّنا: (و می گویند:) پروردگارا!

ما خَلَقْتَ: خلق نکردی

هذا باطِلاً: این ها را بیهوده؟

سُبْحانَکَ: منزهی تو.

فَقِنا: پس نگه دار ما را

عَذابَ النّارِ: از عذاب آتش

192 رَبَّنا اِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ اَخْزَیْتَهُ

(202) جلد 4 سوره آل عمران

ص:170

وَ ما لِلظّالِمینَ مِنْ اَنْصارٍ

رَبَّنا: پروردگارا

اِنَّکَ: همانا تو

مَنْ تُدْخِلِ: هر که در داخل

النّارَ: آتش کنی

فَقَدْ: پس به تحقیق

اَخْزَیْتَهُ: خوار کرده ای او را.

وَ ما لِلظّالِمینَ: و نیست برای ستمگران

مِنْ اَنْصارٍ: هیچ یاوری

193 رَبَّنا اِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیا یُنادی لِلاْیمانِ اَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الاَْبْرارِ

رَبَّنا: پروردگارا!

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (203)

اِنَّنا: همانا ما

سَمِعْنا: شنیدیم

ص:171

مُنادِیا: ندا دهنده ای را

یُنادی: که ندا می دهد

لِلاْیمانِ: برای ایمان

اَنْ آمِنُوا: این که ایمان بیاورید

بِرَبِّکُمْ: به پروردگارتان

فَآمَنّا: پس ایمان آوردیم

رَبَّنا: پروردگارا!

فَاغْفِرْ لَنا: پس بیامرز بر ما

ذُنُوبَنا: گناهانمان را

وَ کَفِّرْ عَنّا: و بپوشان از ما

سَیِّئاتِنا: بدی های ما را

وَ تَوَفَّنا: و بمیران ما را

(204) جلد 4 سوره آل عمران

مَعَ الاَْبْرارِ: با نیکان

194 رَبَّنا و آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلی رُسُلِکَ وَلاتُخْزِنا یَوْمَ الْقِیمَةِ اِنَّکَ لاتُخْلِفُ الْمیعادَ

ص:172

رَبَّنا: پروردگارا!

و آتِنا: و عطا کن به ما

ما: آن چه را

وَعَدْتَنا: وعده کردی به ما

عَلی رُسُلِکَ: به وسیله پیامبرانت،

وَلاتُخْزِنا: و خوار مکن ما را

یَوْمَ: روز

الْقِیمَةِ: قیامت.

اِنَّکَ: به درستی که تو

لاتُخْلِفُ: تخلّف نمی کنی

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (205)

الْمیعادَ: از وعده .

195 فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ اَنّی لا اُضیعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ اَوْ اُنْثی بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ فَالَّذینَ هاجَرُوا وَ اُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ اُوذُوا فی سَبیلی وَ قاتَلُوا وَ قُتِلُوا لاَُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ

ص:173

لاَُدْخِلَنَّهُمْ جَنّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ ثَوابا مِنْ عِنْدِاللّهِ وَ اللّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوابِ

فَاسْتَجابَ: پس اجابت کرد

لَهُمْ رَبُّهُمْ: برایشان پروردگارشان

اَنّی: (و فرمود:) همانا من

لا اُضیعُ: ضایع نمی کنم

عَمَلَ عامِلٍ: عمل عمل کننده ای

مِنْکُمْ مِنْ: از شما را از

(206) جلد 4 سوره آل عمران

ذَکَرٍ اَوْ اُنْثی: مرد یا زن.

بَعْضُکُمْ: بعضی از شما

مِنْ بَعْضٍ: از بعض دیگرید.

فَالَّذینَ: پس کسانی که

هاجَرُوا: مهاجرت کردند

وَ اُخْرِجُوا: و بیرون رانده شدند

مِنْ دِیارِهِمْ: از سرزمین شان

وَ اُوذُوا: و اذیّت شدند

ص:174

فی سَبیلی: در راه من

وَ قاتَلُوا: و جنگ کردند

وَ قُتِلُوا: و کشته شدند

لاَُکَفِّرَنَّ: حتما می پوشانم

عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ: از آن ها بدی هایشان را

وَ لاَُدْخِلَنَّهُمْ: و قطعا وارد می کنم آن ها را

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (207)

جَنّاتٍ: (در) باغ هایی

تَجْری مِنْ: که جاری می شود از

تَحْتِهَاالاَْنْهارُ: زیر آن نهرها،

ثَوابا: پاداشی است

مِنْ عِنْدِ: از نزد

اللّهِ: پروردگار.

وَ اللّهُ: و خداوند

عِنْدَهُ: نزد اوست

حُسْنُ الثَّوابِ: بهترین پاداش

ص:175

196 لا یَغُرَّنَّکَ تَقَلُّبُ الَّذینَ کَفَرُوا فِی الْبِلادِ

لا یَغُرَّنَّکَ: نَفَریبد تو را

تَقَلُّبُ: زیر و رو گردیدن، تسلّط

الَّذینَ: کسانی که

(208) جلد 4 سوره آل عمران

کَفَرُوا: کافر شدند

فِی الْبِلادِ: در شهرها

197 مَتاعٌ قَلیلٌ ثُمَّ مَأْویهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمِهادُ

مَتاعٌ: بهره ای

قَلیلٌ: اندک است،

ثُمَّ مَأْویهُمْ: سپس جایگاهشان

جَهَنَّمُ: جهنّم است.

وَ بِئْسَ: و چه بد

الْمِهادُ: جایگاهی است.

198 لکِنِ الَّذینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنّاتٌ تَجْری مِنْ

ص:176

تَحْتِهَا الاَْنْهارُ خالِدینَ فیها نُزُلاً مِنْ عِنْدِ اللّهِ وَ ما عِنْدَ اللّهِ خَیْرٌ لِلاَْبْرارِ

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (209)

لکِنِ الَّذینَ: ولیکن کسانی که

اتَّقَوْا: ترسیدند

رَبَّهُمْ: از پروردگارشان

لَهُمْ: برای ایشان است

جَنّاتٌ: باغ هایی

تَجْری: که جاری می شود

مِنْ تَحْتِهَا: از زیر آن

الاَْنْهارُ: نهرها

خالِدینَ: جاودانند

فیها: در آن

نُزُلاً: پذیرایی ای است

مِنْ عِنْدِ: از نزد

اللّهِ: پروردگار.

وَ ما عِنْدَ: و آن چه نزد

(210) جلد 4 سوره آل عمران

ص:177

اللّهِ: خداست

خَیْرٌ: بهتر است

لِلاَْبْرارِ: برای نیکان

199 وَ اِنَّ مِنْ اَهْلِ الْکِتابِ لَمَنْ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ ما اُنْزِلَ اِلَیْکُمْ وَ مااُنْزِلَ اِلَیْهِمْ خاشِعینَ لِلّهِ لایَشْتَرُونَ بِآیاتِ اللّهِ ثَمَنا قَلیلاً اُولآئِکَ لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ اِنَّ اللّهَ سَریعُ الْحِسابِ

وَ اِنَّ مِنْ: و همانا از

اَهْلِ الْکِتابِ: اهل کتاب

لَمَنْ: هر آینه کسانی هستند که

یُؤْمِنُ: ایمان می آورند

بِاللّهِ: به خدا

وَ ما اُنْزِلَ: و آن چه نازل شده

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (211)

اِلَیْکُمْ: به سوی شما

وَ ما اُنْزِلَ: و آن چه نازل شده

ص:178

اِلَیْهِمْ: به خودشان

خاشِعینَ: فروتنانه،

لِلّهِ: برای خدا.

لا یَشْتَرُونَ: نمی فروشند

بِآیاتِ اللّهِ: آیات خدا را

ثَمَنا: به بهای

قَلیلاً: کمی.

اُولآئِکَ: آنان

لَهُمْ: برای ایشان است

اَجْرُهُمْ: پاداششان

عِنْدَ رَبِّهِمْ: نزد پروردگارشان

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

(212) جلد 4 سوره آل عمران

سَریعُ: سریع است

الْحِسابِ: (در رسیدگی) به حساب

200 یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا

ص:179

وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ

یا اَیُّهَا: ای

الَّذینَ: کسانی که

آمَنُوا: ایمان آوردید

اصْبِرُوا: صبر کنید

وَ صابِرُوا: و صابر باشید

وَ رابِطُوا: و رابطه داشته باشید (با یکدیگر)

وَ اتَّقُوا: و تقوا پیشه کنید

اللّهَ: خدا را

لَعَلَّکُمْ: تا شاید شما

سوره آل عمران لغات و مفاهیم قرآن کریم (213)

تُفْلِحُونَ: رستگار شوید

(214) جلد 4 سوره آل عمران

ص:180

وَ نِساءً: و زنانی.

وَ اتَّقُوا: و تقوا پیشه کنید

اللّهَ الَّذی: خدایی را که

تَسآئَلُونَ بِهِ: درخواست می کنید از یکدیگر به نام او

وَ الاَْرْحامَ: و خویشاوندان.

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

کانَ عَلَیْکُمْ: باشد بر شما

رَقیبا: مراقب.

10 اِنَّ الَّذینَ یَأْکُلُونَ اَمْوالَ الْیَتامی ظُلْما اِنَّما یَأْکُلُونَ فی بُطُونِهِمْ نارا وَ سَیَصْلَوْنَ سَعیرا

اِنَّ الَّذینَ: همانا کسانی که

(216) جلد 4 سوره نساء

یَأْکُلُونَ: می خورند

اَمْوالَ: مال های

الْیَتامی: یتیمان را

ظُلْما: به ظلم و ستم،

ص:182

اِنَّما: جز این نیست که

یَأْکُلُونَ: می خورند

فی بُطُونِهِمْ: در شکم هایشان

نارا: آتشی را.

وَ سَیَصْلَوْنَ: و به زودی وارد می شوند

سَعیرا: در شعله های آتش

17 اِنَّمَاالتَّوْبَةُ عَلَی اللّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوآءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَاُولآئِکَ یَتُوبُ اللّهُ عَلَیْهِمْ وَ کانَ اللّهُ عَلیما حَکیما

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (217)

اِنَّمَا: جز این نیست که

التَّوْبَةُ: توبه

عَلَی اللّهِ: بر خدا (نزد خدا)

لِلَّذینَ: برای کسانی است که

یَعْمَلُونَ: انجام می دهند

السُّوآءَ: کار بدی را

ص:183

بِجَهالَةٍ: از روی نادانی.

ثُمَّ: سپس

یَتُوبُونَ: توبه می کنند

مِنْ قَریبٍ: زود

فَاُولآئِکَ: پس از آنان

یَتُوبُ: می پذیرد توبه را

اللّهُ: خداوند

عَلَیْهِمْ: برایشان.

(218) جلد 4 سوره نساء

وَ کانَ: و باشد

اللّهُ: خدا

عَلیما: دانای

حَکیما: با حکمت

18 وَ لَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئاتِ حَتّی اِذا حَضَرَ اَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ اِنّی تُبْتُ الاْنَ وَ لاَالَّذینَ یَمُوتُونَ وَ هُمْ کُفّارٌ اُولآئِکَ اَعْتَدْنا لَهُمْ عَذابا اَلیما

ص:184

وَ لَیْسَتِ: و نیست

التَّوْبَةُ: توبه

لِلَّذینَ: برای کسانی که

یَعْمَلُونَ: انجام می دهند

السَّیِّئاتِ: بدی را

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (219)

حَتّی اِذا: تا هنگامی که

حَضَرَ: حاضر شود، فرا رسد

اَحَدَهُمُ: یکی از آن ها را

الْمَوْتُ: مرگ،

قالَ: بگوید

اِنّی: به درستی که من

تُبْتُ: توبه کردم

الاْنَ: حالا

وَ لاَالَّذینَ: و نه آنان که

یَمُوتُونَ: می میرند

ص:185

وَ هُمْ: در حالی که ایشان

کُفّارٌ: کافرند.

اُولآئِکَ: آنان را

اَعْتَدْنا: فراهم کردیم

(220) جلد 4 سوره نساء

لَهُمْ: برایشان

عَذابا: عذابی

اَلیما: دردناک

«پایان جزء 4»

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (221)

ص:186

29 یاآ اَیُّهَا الَّذینَ اآمَنُوا لا تَأْکُلُوآا اَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ اِلاّ اَنْ تَکُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْکُمْ وَلاتَقْتُلُوآا اَنْفُسَکُمْ اِنَّ اللّهَ کانَ بِکُمْ رَحیما

یآ اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که ایمان آورده اید

آمَنُوا: ایمان آوردید

لا تَأْکُلُوآا: نخورید

اَمْوالَکُمْ: مال هایتان را

بَیْنَکُمْ: بین خودتان

بِالْباطِلِ: به باطل،

اِلاّ اَنْ: مگر این که

تَکُونَ: باشد

تِجارَةً: تجارتی

عَنْ تَراضٍ: از روی رضایت

مِنْکُمْ: از شما،

(222) جلد 5 سوره نساء

وَ لا تَقْتُلُوآ ا: و نکشید

اَنْفُسَکُمْ: خودتان را.

ص:187

اِنَّ: همانا

اللّهَ: خداوند

کانَ بِکُمْ: باشد به شما

رَحیما: مهربان.

30 وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ عُدْوانا وَ ظُلْما فَسَوْفَ نُصْلیهِ ناراوَ کانَ ذلِکَ عَلَی اللّهِ یَسیرا

وَ مَنْ: و هر کس

یَفْعَلْ: انجام دهد

ذلِکَ: آن (کار) را

عُدْوانا: از روی دشمنی

وَ ظُلْما: و ظلم و ستم،

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (223)

فَسَوْفَ: پس به زودی

نُصْلیهِ: می کشانیم او را

نارا: به آتشی،

وَ کانَ: و باشد

ص:188

ذلِکَ: آن

عَلَی اللّهِ: بر خداوند

یَسیرا: آسان.

31 اِنْ تَجْتَنِبُوا کَباآئِرَ ماتُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَریما

اِنْ تَجْتَنِبُوا: اگر اجتناب کنید

کَباآئِرَ: از گناهان بزرگی

ما تُنْهَوْنَ: که نهی می شوید

عَنْهُ: از آن،

(224) جلد 5 سوره نساء

نُکَفِّرْ: می پوشانیم

عَنْکُمْ: از شما

سَیِّئاتِکُمْ: بدی های شما را،

وَ نُدْخِلْکُمْ: و وارد می کنیم شما را

مُدْخَلاً: جایگاه

کَریما: نیکویی،

ص:189

32 وَ لا تَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللّهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلی بَعْضٍ لِلرِّجالِ نَصیبٌ مِمَّا اکْتَسَبُوا وَ لِلنِّساآءِ نَصیبٌ مِمَّا اکْتَسَبْنَ وَ اسْئَلُوا اللّهَ مِنْ فَضْلِهآِ اِنَّ اللّهَ کانَ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلیما

وَ لاتَتَمَنَّوْا: و آرزو نکنید

ما: آن چه را

فَضَّلَ: برتری بخشیده

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (225)

اللّهُ بِهِ: خداوند به آن

بَعْضَکُمْ: بعضی از شما را

عَلی بَعْضٍ: بر بعض دیگر.

لِلرِّجالِ: برای مردان

نَصیبٌ: سهمی است

مِمَّا: از آن چه

اکْتَسَبُوا: به دست آورند،

وَ لِلنِّسآءِ: و برای زنان

نَصیبٌ: سهمی است

ص:190

مِمَّا: از آن چه

اکْتَسَبْنَ: به دست آورند،

وَ اسْئَلُوا: و خواستار شوید

اللّهَ: خدا را

مِنْ فَضْلِهآِ: از فضلش.

(226) جلد 5 سوره نساء

اِنَّ: همانا

اللّهَ: خداوند

کانَ بِکُلِّ: باشد بر هر

شَیْ ءٍ: چیزی

عَلیما: دانا.

36 وَ اعْبُدُوا اللّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئا وَ بِالْوالِدَیْنِ اِحْسانا وَ بِذِی القُرْبی وَ الْیَتامی وَالْمَساکینِ وَالْجارِ ذِی الْقُرْبی وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبیلِ وَ ما مَلَکَتْ اَیْمانُکُمْ اِنَّ اللّهَ لایُحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتالاً فَخُورا

ص:191

وَ اعْبُدُوا: و عبادت کنید

اللّهَ: خدا را

وَ لا تُشْرِکُوا: و شریک قرار ندهید

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (227)

بِهِ شَیْئا: با او چیزی را،

وَ بِالْوالِدَیْنِ: و به پدر و مادر

اِحْسانا: نیکی کردن،

وَ بِذِی القُرْبی: و به نزدیکان

وَ الْیَتامی: و یتیمان

وَ الْمَساکینِ: و بینوایان

وَ الْجارِ: و همسایه

ذِی الْقُرْبی: نزدیک

وَ الْجارِ: و همسایه

الْجُنُبِ: دور

وَ الصّاحِبِ: و معاشر، دوست

بِالْجَنْبِ: نزدیک

وَ ابْنِ السَّبیلِ: و در راه ماندگان

ص:192

وَ ما مَلَکَتْ: و آن چه مالک شد

(228) جلد 5 سوره نساء

اَیْمانُکُمْ: دست های شما.

اِنَّ: همانا

اللّهَ: خداوند

لایُحِبُّ: دوست ندارد

مَنْ: کسی را که

کانَ: باشد

مُخْتالاً: متکبر

فَخُورا: فخر فروش.

37 اَلَّذینَ یَبْخَلُونَ وَ یَأْمُرُونَ النّاسَ بِالْبُخْلِ وَ یَکْتُمُونَ ما اتیهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اَعْتَدْنا لِلْکافِرینَ عَذابا مُهینا

اَلَّذینَ: کسانی که

یَبْخَلُونَ: بخل می ورزند

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (229)

وَ یَأْمُرُونَ: و امر می کنند

ص:193

النّاسَ: مردم را

بِالْبُخْلِ: به بخل ورزیدن،

وَ یَکْتُمُونَ: و می پوشانند

ما اتیهُمُ: آن چه داده به ایشان

اللّهُ: خداوند

مِنْ فَضْلِهِ: از فضلش.

وَ اَعْتَدْنا: و آماده کردیم ما

لِلْکافِرینَ: برای کافران

عَذابا: عذابی

مُهینا: خوارکننده.

40 اِنَّ اللّهَ لا یَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ اِنْ تَکُ حَسَنَةً یُضاعِفْهاوَ یُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ اَجْرا عَظیما

(230) جلد 5 سوره نساء

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خدا

لا یَظْلِمُ: ظلم نمی کند

مِثْقالَ: به اندازه وزن

ذَرَّةٍ: ذرّه ای،

ص:194

وَ اِنْ تَکُ: و اگر باشد

حَسَنَةً: کار نیکی

یُضاعِفْها: اضافه می کند آن را

وَ یُؤْتِ: و می دهد

مِنْ لَدُنْهُ: از نزد خودش

اَجْرا عَظیما: پاداشی بزرگ.

48 اِنَّ اللّهَ لا یَغْفِرُ اَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مادُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاآ ءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللّهِ فَقَدِ افْتَری اِثْما عَظیما

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (231)

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خدا

لا یَغْفِرُ: نمی آمرزد

اَنْ یُشْرَکَ بِهِ: که شرک بورزند به او،

وَ یَغْفِرُ: و می آمرزد

مادُونَ ذلِکَ: آن چه فروتر از آن است

لِمَنْ یَشاآءُ: برای هر که بخواهد.

ص:195

وَ مَنْ یُشْرِکْ: و کسی که شرک بورزد

بِاللّهِ: به خداوند

فَقَدِ: پس به تحقیق

افْتَری: دروغ بافته

اِثْما: گناه

عَظیما: بزرگی (انجام داده).

58 اِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ اَنْ تُؤَدُّوا الاَْماناتِ اِلی اَهْلِها

(232) جلد 5 سوره نساء

وَ اِذاحَکَمْتُمْ بَیْنَ النّاسِ اَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ اِنَّ اللّهَ نِعِمّایَعِظُکُمْ بِهِ اِنَّ اللّهَ کانَ سَمیعا بَصیرا

اِنَّ اللّهَ: همانا خداوند

یَأْمُرُکُمْ: امر می کند شما را

اَنْ تُؤَدُّوا: به این که برگردانید

الاَْماناتِ: امانت ها را

اِلی اَهْلِها: به صاحبش،

وَ اِذا: و وقتی که

ص:196

حَکَمْتُمْ: حکم کردید

بَیْنَ النّاسِ: بین مردم

اَنْ تَحْکُمُوا: داوری کنید

بِالْعَدْلِ: به عدالت.

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

نِعِمّا: چه خوب است آن چه

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (233)

یَعِظُکُمْ بِهِ: پند می دهد شما را به آن.

اِنَّ اللّهَ کانَ: همانا خداوند باشد

سَمیعا بَصیرا: شنوای بینا.

59 یاآ اَیُّهَا الَّذینَ اآمَنُواآ اَطیعُوا اللّهَ وَ اَطیعُوا الرَّسُولَ وَاُولِی الاَْمْرِ مِنْکُمْ فَاِنْ تَنازَعْتُمْ فی شَیْ ءٍ فَرُدُّوهُ اِلَی اللّهِ وَالرَّسُولِ اِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ اَحْسَنُ تَأْویلاً

یآ اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

آمَنُوآ: ایمان آورده اید

ص:197

اَطیعُوا اللّهَ: اطاعت کنید خدا را

وَ اَطیعُوا: و اطاعت کنید

الرَّسُولَ: رسول را

وَ اُولِی الاَْمْرِ: و صاحبان امر

(234) جلد 5 سوره نساء

مِنْکُمْ: از خودتان را،

فَاِنْ تَنازَعْتُمْ: پس اگر نزاع داشتید

فی شَیْ ءٍ: در چیزی

فَرُدُّوهُ: پس بازگردانید آن را

اِلَی اللّهِ: به خدا

وَ الرَّسُولِ: و رسول

اِنْ: اگر

کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ: ایمان آورده اید

بِاللّهِ: به خدا

وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ: و روز قیامت.

ذلِکَ خَیْرٌ: این، آن بهتر است

وَ اَحْسَنُ: و نیکوتر است

ص:198

تَأْویلاً: عاقبت و پایانش.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (235)

60 اَلَمْ تَرَاِلَی الَّذینَ یَزْعُمُونَ اَنَّهُمْ اآمَنُوا بِماآ اُنْزِلَ اِلَیْکَ وَماآ اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ یُریدُونَ اَنْ یَتَحاکَمُوآا اِلَی الطّاغُوتِ وَ قَدْ اُمِرُوآا اَنْ یَکْفُرُوا بِهِ وَ یُریدُ الشَّیْطانُ اَنْ یُضِلَّهُمْ ضَلالاً بَعیدا

اَلَمْ تَرَ: آیا ندیدی

اِلَی الَّذینَ: کسانی را که

یَزْعُمُونَ: گمان می کنند

اَنَّهُمْ: همانا ایشان

آمَنُوا: ایمان آورده اند

بِمآ اُنْزِلَ: به آن چه نازل شد

اِلَیْکَ: به سوی تو؟

وَ مآ اُنْزِلَ: و آن چه نازل شد

مِنْ قَبْلِکَ: از قبل از تو؟

یُریدُونَ: می خواهند

(236) جلد 5 سوره نساء

ص:199

اَنْ یَتَحاکَمُوآ ا: که به داوری بروند

اِلَی الطّاغُوتِ: به سوی طاغوت

وَ قَدْ: در حالی که به تحقیق

اُمِرُوآ ا: امر کرده شدند

اَنْ یَکْفُرُوا بِهِ: که کافر شوند به آن،

وَ یُریدُ: و می خواهد

الشَّیْطانُ: شیطان

اَنْ یُضِلَّهُمْ: که گمراه کند ایشان را

ضَلالاً بَعیدا: گمراهی دوری

64 وَ ماآ اَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ اِلاّ لِیُطاعَ بِاِذْنِ اللّهِ وَ لَوْ اَنَّهُمْ اِذْ ظَلَمُوآا اَنْفُسَهُمْ جاآؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللّهَ تَوّابا رَحیما

وَ مآ اَرْسَلْنا: و نفرستادیم

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (237)

مِنْ رَسُولٍ: هیچ رسولی را

اِلاّ: مگر

ص:200

لِیُطاعَ: برای آن که اطاعت

بِاِذْنِ: به اجازه

اللّهِ: خدا.

وَ لَوْ اَنَّهُمْ: و اگر همانا ایشان

اِذْ: در آن هنگام که

ظَلَمُوآ ا: ستم کردند

اَنْفُسَهُمْ: به خودشان

جآؤُکَ: می آمدند نزد تو،

فَاسْتَغْفَرُوا: پس طلب آمرزش می کردند

اللّهَ: از خدا،

وَ اسْتَغْفَرَ: و آمرزش می طلبید

لَهُمُ الرَّسُولُ: برایشان پیامبر

(238) جلد 5 سوره نساء

لَوَجَدُوا: هر آینه می یافتند

اللّهَ: خداوند را

تَوّابا: توبه پذیر

رَحیما: مهربان.

ص:201

65 فَلا وَ رَبِّکَ لایُؤْمِنُونَ حَتّییُحَکِّمُوکَ فیما شَجَرَبَیْنَهُمْ ثُمَّ لا یَجِدُوا فی اَنْفُسِهِمْ حَرَجا مِمّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلیما

فَلا وَ رَبِّکَ: پس نه چنین است سوگند به پروردگارت

لایُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند

حَتّی یُحَکِّمُوکَ: تا داور سازند تو را

فیما شَجَرَ: در آن چه اختلاف دارند

بَیْنَهُمْ: بینشان،

ثُمَّ لا یَجِدُوا: سپس نیابند

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (239)

فی اَنْفُسِهِمْ: در خودشان

حَرَجا: تنگی، ناراحتی، شکّی

مِمّا: از آن چه

قَضَیْتَ: قضاوت نمودی،

وَ یُسَلِّمُوا: و تسلیم می شوند

تَسْلیما: تسلیم شدنی.

ص:202

66 وَ لَوْ اَنّا کَتَبْنا عَلَیْهِمْ اَنِ اقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ اَوِ اخْرُجُوا مِنْ دِیارِکُمْ ما فَعَلُوهُ اِلاّ قَلیلٌ مِنْهُمْ وَ لَوْ اَنَّهُمْ فَعَلُوا ما یُوعَظُونَ بِهِ لَکانَ خَیْرا لَهُمْ وَ اَشَدَّ تَثْبیتا

وَ لَوْ اَنّا: و اگر همانا ما

کَتَبْنا: می نوشتیم

عَلَیْهِمْ: برایشان

(240) جلد 5 سوره نساء

اَنِ اقْتُلُوا: که بکشید

اَنْفُسَکُمْ: خودتان را

اَوِاخْرُجُوا: یا خارج شوید

مِنْ دِیارِکُمْ: از وطن تان

ما فَعَلُوهُ: انجام نمی دادند آن را

اِلاّ قَلیلٌ: مگر عدّه کمی

مِنْهُمْ: از آن ها.

وَ لَوْ اَنَّهُمْ: و اگر همانا ایشان

فَعَلُوا: انجام می دادند

ما: آن چه

ص:203

یُوعَظُونَ بِهِ: اندرز شدند به آن

لَکانَ: هر آینه بود

خَیْرا لَهُمْ: بهتر برایشان

وَ اَشَدَّ: و محکم تر، استوارتر

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (241)

تَثْبیتا: از نظر تثبیت و تقویت (ایمان).

67 وَ اِذا لاََتَیْناهُمْ مِنْ لَدُنّاآ اَجْرا عَظیما

وَ اِذا: و در آن وقت

لاََتَیْناهُمْ: هر آینه می دادیم به آن ها

مِنْ لَدُنّاآ: از نزد خودمان

اَجْرا عَظیما: پاداشی بزرگ.

68 وَ لَهَدَیْناهُمْ صِراطا مُسْتَقیما

وَ لَهَدَیْناهُمْ: و هر آینه هدایت می کردیم آن ها را

صِراطا: به راهی

مُسْتَقیما: راست.

ص:204

69 وَ مَنْ یُطِعِ اللّهَ وَ الرَّسُولَ فَاُولآئِکَ مَعَ الَّذینَ

(242) جلد 5 سوره نساء

اَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبییّنَ وَ الصِّدّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَالصّالِحینَ وَ حَسُنَ اُولآئِکَ رَفیقا

وَ مَنْ یُطِعِ: و هر کس اطاعت کند

اللّهَ: خدا

وَ الرَّسُولَ: و رسول را

فَاُولآئِکَ: پس آنان

مَعَ الَّذینَ: با کسانی هستند

اَنْعَمَ اللّهُ: که نعمت داد خدا

عَلَیْهِمْ: به ایشان

مِنَ النَّبییّنَ: از پیامبران،

وَ الصِّدّیقینَ: و راست گویان،

وَ الشُّهَداءِ: و شهیدان

وَالصّالِحینَ: و نیکوکاران، صالحان،

وَ حَسُنَ: و چه نیکو هستند

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (243)

اُولآئِکَ: آن ها

ص:205

رَفیقا: از نظر رفاقت!

70 ذلِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللّهِ وَ کَفی بِاللّهِ عَلیما

ذلِکَ الْفَضْلُ: این فضل و امتیاز

مِنَ اللّهِ: از جانب خداست.

وَ کَفی بِاللّهِ: و کافی است خدا

عَلیما: که آگاه است.

71 یاآ اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانْفِرُوا ثُباتٍ اَوِانْفِرُوا جَمیعا

یآ اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آورده اید

خُذُوا: بگیرید

(244) جلد 5 سوره نساء

حِذْرَکُمْ: اسلحه تان را

فَانْفِرُوا: پس حرکت نمایید

ثُباتٍ: دسته دسته

ص:206

اَوِانْفِرُوا: یا حرکت کنید

جَمیعا: سپاه مانند.

72 وَ اِنَّ مِنْکُمْ لَمَنْ لَیُبَطِّئَنَّ فَاِنْ اَصابَتْکُمْ مُصیبَةٌ قالَ قَدْاَنْعَمَ اللّهُ عَلَیَ اِذْلَمْ اَکُنْ مَعَهُمْ شَهیدا

وَ اِنَّ مِنْکُمْ: و به درستی که از شما

لَمَنْ: هر آینه کسانی هستند

لَیُبَطِّئَنَّ: که سستی می کنند

فَاِنْ: پس اگر

اَصابَتْکُمْ: برسد به شما

مُصیبَةٌ: مصیبتی،

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (245)

قالَ قَدْ: گویند: به تحقیق

اَنْعَمَ اللّهُ: اِنعام کرد خدا

عَلَیَّ اِذْ: بر من در آن هنگام،

لَمْ اَکُنْ: که نبودم

مَعَهُمْ: با آن ها

ص:207

شَهیدا: گواه، شاهد.

73 وَ لَئِنْ اَصابَکُمْ فَضْلٌ مِنَ اللّهِ لَیَقُولَنَّ کَأَنْ لَمْ تَکُنْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُ مَوَدَّةٌ یالَیْتَنی کُنْتُ مَعَهُمْ فَاَفُوزَ فَوْزاعَظیما

وَ لَئِنْ: و هر آینه اگر

اَصابَکُمْ: برسد به شما

فَضْلٌ مِنَ: فزونی ای از جانب

اللّهِ: خداوند،

(246) جلد 5 سوره نساء

لَیَقُولَنَّ: هر آینه می گویند:

کَأَنْ: مانند این که

لَمْ تَکُنْ: نبوده است

بَیْنَکُمْ: بین شما

وَ بَیْنَهُ: بین شما

مَوَدَّةٌ: دوست و مودّتی

یا لَیْتَنی: ای کاش، من

ص:208

کُنْتُ مَعَهُمْ: بودم با ایشان

فَاَفُوزَ: پس می رسیدم، پیروز می شدم

فَوْزا عَظیما: به پیروزی بزرگی.

74 فَلْیُقاتِلْ فی سَبیلِ اللّهِ الَّذینَ یَشْرُونَ الْحَیوةَ الدُّنْیابِالاْخِرَةِ وَ مَنْ یُقاتِلْ فی سَبیلِ اللّهِ فَیُقْتَلْ اَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتیهِ اَجْرا عَظیما

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (247)

فَلْیُقاتِلْ: پس باید پیکار کنند

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا

الَّذینَ: کسانی که

یَشْرُونَ: می فروشند

الْحَیوةَ الدُّنْیا: زندگانی دنیا را

بِالاْخِرَةِ: به آخرت.

وَ مَنْ یُقاتِلْ: و هر کس پیکار کند

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا

فَیُقْتَلْ: پس کشته شود

اَوْ یَغْلِبْ: یا پیروز شود،

ص:209

فَسَوْفَ: پس به زودی

نُؤْتیهِ: می دهیم به او

اَجْرا: پاداشی

عَظیما: بزرگ.

(248) جلد 5 سوره نساء

75 وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فی سَبیلِ اللّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساآءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنااَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظّالِمِ اَهْلُها وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ نَصیرا

وَ ما لَکُمْ: چه شده شما را که

لا تُقاتِلُونَ: پیکار نمی کنید

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا

وَ الْمُسْتَضْعَفینَ: و ناتوانان

مِنَ الرِّجالِ: از مردان

وَ النِّسآءِ: و زنان

ص:210

وَ الْوِلْدانِ: و کودکانی؟

الَّذینَ یَقُولُونَ: که می گویند:

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (249)

رَبَّنا: پروردگارا

اَخْرِجْنا: خارج کن ما را

مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ: از این شهر

الظّالِمِ اَهْلُها: که ظالمند اهلش.

وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ: و قرار بده برای ما از

لَدُنْکَ وَلِیّا: نزد خودت سرپرستی.

وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ: و قرار بده برای ما از

لَدُنْکَ نَصیرا: نزد خودت یاوری.

76 اَلَّذینَ امَنُوا یُقاتِلُونَ فی سَبیلِ اللّهِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا یُقاتِلُونَ فی سَبیلِ الطّاغُوتِ فَقاتِلُوآا اَوْلِیاآءَ الشَّیْطانِ اِنَّ کَیْدَالشَّیْطانِ کانَ ضَعیفا

اَلَّذینَ: کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردند

(250) جلد 5 سوره نساء

ص:211

یُقاتِلُونَ: پیکار می کنند

فی سَبیلِ: در راه

اللّهِ: خدا.

وَالَّذینَ: و کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

یُقاتِلُونَ: پیکار می کنند

فی سَبیلِ: در راه

الطّاغُوتِ: طاغوت.

فَقاتِلُوآا: پس پیکار کنید

اَوْلِیاآءَ: با دوستان

الشَّیْطانِ: شیطان.

اِنَّ کَیْدَ: همانا فریب

الشَّیْطانِ: شیطان

کانَ ضَعیفا: باشد ضعیف.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (251)

78 اَیْنَ ما تَکُونُوا یُدْرِکْکُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ کُنْتُمْ

ص:212

فی بُرُوجٍ مُشَیَّدَةٍ وَ اِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ یَقُولُوا هذِه مِنْ عِنْدِاللّهِ وَ اِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَقُولُوا هذِه مِنْ عِنْدِکَ قُلْ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللّهِ فَمالِ هؤُلاآءِ الْقَوْمِ لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ حَدیثا

اَیْنَ ما تَکُونُوا: هر کجا باشید

یُدْرِکْکُمُ: در می یابد شما را

الْمَوْتُ: مرگ

وَ لَوْ کُنْتُمْ: و اگر چه باشید

فی بُرُوجٍ: در برج های

مُشَیَّدَةٍ: محکم

وَ اِنْ تُصِبْهُمْ: و اگر برسد به آن ها

حَسَنَةٌ: حسنه ای، پیروزیی

(252) جلد 5 سوره نساء

یَقُولُوا هذِه مِنْ: می گویند این از

عِنْدِاللّهِ: نزد خداست.

وَ اِنْ تُصِبْهُمْ: و اگر برسد به آن ها

سَیِّئَةٌ: بدی ای، شکستی

ص:213

یَقُولُوا: می گویند:

هذِه مِنْ: این از

عِنْدِکَ: نزد توست.

قُلْ کُلٌّ مِنْ: بگو همه از

عِنْدِ اللّهِ: نزد خداست.

فَمالِ: پس چرا

هؤُلاآءِ: آن

الْقَوْمِ: قوم، جمعیت

لا یَکادُونَ: نزدیک نیست، حاضر نیستند

یَفْقَهُونَ: که درک کنند

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (253)

حَدیثا: سخنان را، سخنی را؟

80 مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ اَطاعَ اللّهَ وَ مَنْ تَوَلّی فَماآ اَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفیظا

مَنْ یُطِعِ: هر کس پیروی کند

الرَّسُولَ: رسول را

ص:214

فَقَدْ: پس به تحقیق

اَطاعَ: پیروی کرده

اللّهَ: خدا را،

وَ مَنْ: و هر کس

تَوَلّی: روی گردان شود

فَماآ اَرْسَلْناکَ: پس نفرستادیم تو را

عَلَیْهِمْ: برایشان

حَفیظا: حافظ و نگهبان.

(254) جلد 5 سوره نساء

82 اَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْاآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافا کَثیرا

اَفَلا: آیا پس (چرا)

یَتَدَبَّرُونَ: تدبّر نمی کنند

الْقُرْآنَ: در قرآن؟

وَ لَوْ کانَ: و اگر بود

مِنْ عِنْدِ: از نزد

ص:215

غَیْرِ اللّهِ: غیر خدا

لَوَجَدُوا: هر آینه می یافتند

فیهِ: در آن

اخْتِلافا: اختلاف

کَثیرا: بسیاری.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (255)

83 وَ اِذا جاآءَهُمْ اَمْرٌ مِنَ الاَْمْنِ اَوِ الْخَوْفِ اَذاعُوا بِه وَ لَوْرَدُّوهُ اِلَی الرَّسُولِ وَ اِلی اُولِی الاَْمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَ لَوْلا فَضْلُ اللّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطانَ اِلاّ قَلیلاً

وَ اِذا: و وقتی که

جآءَهُمْ: آمد ایشان را

اَمْرٌ: کاری، مطلبی، خبری

مِنَ الاَْمْنِ: از ایمنی

اَوِ الْخَوْفِ: با ترس (بدون تحقیق)

اَذاعُوا بِه: فاش کنند آن را

ص:216

وَ لَوْ: در حالی که اگر

رَدُّوهُ: رد می کردند آن را

اِلَی الرَّسُولِ: به رسول

وَ اِلی: و به

(256) جلد 5 سوره نساء

اُولِی الاَْمْرِ: زمامداران

مِنْهُمْ: از خودشان

لَعَلِمَهُ: هر آینه می دانستند

الَّذینَ: کسانی که

یَسْتَنْبِطُونَهُ: استنباط می کنند آن را

مِنْهُمْ: از خودشان.

وَ لَوْلا فَضْلُ: و اگر نبود فضل

اللّهِ: خداوند

عَلَیْکُمْ: بر شما

وَ رَحْمَتُهُ: و رحمتش،

لاَتَّبَعْتُمُ: هر آینه پیروی می کردند

الشَّیْطانَ: شیطان را

ص:217

اِلاّ قَلیلاً: مگر عدّه کمی.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (257)

85 مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً یَکُنْ لَهُ نَصیبٌ مِنْها وَ مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً سَیِّئَةً یَکُنْ لَهُ کِفْلٌ مِنْها وَ کانَ اللّهُ عَلی کُلِّ شَیْی ءٍ مُقیتا

مَنْ یَشْفَعْ: هر کس شفاعت کند

شَفاعَةً حَسَنَةً: شفاعتی نیکو

یَکُنْ لَهُ: می باشد برای او

نَصیبٌ مِنْها: بهره ای از آن،

وَ مَنْ یَشْفَعْ: و هر کس شفاعت کند

شَفاعَةً سَیِّئَةً: شفاعتی بد

یَکُنْ لَهُ: می باشد برای او

کِفْلٌ مِنْها: سهمی از آن،

وَ کانَ اللّهُ: و باشد خداوند

عَلی کُلِّ شَیْی ءٍ: بر هر چیزی

مُقیتا: حسابگر دقیق.

(258) جلد 5 سوره نساء

ص:218

86 وَ اِذا حُیِّیْتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِاَحْسَنَ مِنْهاآ اَوْرُدُّوها اِنَّ اللّهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْی ءٍ حَسیبا

وَ اِذا: و هنگامی که

حُیِّیْتُمْ: تحیّت گفته شدید

بِتَحِیَّةٍ: به تحیّتی،

فَحَیُّوا: پس تحیّت گویید

بِاَحْسَنَ مِنْهآ: به بهتر از آن

اَوْرُدُّوها: یا رد کنید آن را (همان طور).

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

کانَ عَلی: باشد بر

کُلِّ شَیْی ءٍ: همه چیز

حَسیبا: حسابگر.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (259)

87 اَللّهُ لاآ اِلهَ اِلاّ هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ اِلی یَوْمِ الْقِیمَةِ لا رَیْبَ فیهِ وَ مَنْ اَصْدَقُ مِنَ اللّهِ حَدیثا

اَللّهُ: خدا که

ص:219

لاآ اِلهَ: نیست خدایی

اِلاّ هُوَ: مگر او

لَیَجْمَعَنَّکُمْ: حتما جمع می کند شما را

اِلی یَوْمِ الْقِیمَةِ: در روز قیامت

لا رَیْبَ فیهِ: که نیست شکی در آن.

وَ مَنْ اَصْدَقُ: و چه کسی راستگوتر

مِنَ اللّهِ: از خداست

حَدیثا: در سخن گفتن؟

94 یاآ اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوآا اِذا ضَرَبْتُمْ فی سَبیلِ اللّهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ اَلْقی اِلَیْکُمُ السَّلامَ

(260) جلد 5 سوره نساء

لَسْتَ مُؤْمِناتَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیوةِ الدُّنْیافَعِنْدَ اللّهِ مَغانِمُ کَثیرَةٌ کَذلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللّهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُوآا اِنَّ اللّهَ کانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرا

یآ اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوآا: ایمان آورده اید

ص:220

اِذا: هنگامی که

ضَرَبْتُمْ: زدید

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا.

فَتَبَیَّنُوا: پس فرق بگذارید (بین مؤمن و کافر)

وَ لا تَقُولُوا: و نگویید

لِمَنْ: به کسی که

اَلْقی: اظهار کرد

اِلَیْکُمُ: به شما

السَّلامَ: صلح و اسلام را

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (261)

لَسْتَ: نیستی

مُؤْمِنا: مؤمن.

تَبْتَغُونَ: می جویید

عَرَضَ: مال و منال

الْحَیوةِ: زندگانی

الدُّنْیا: دنیا را،

فَعِنْدَ: پس نزد

ص:221

اللّهِ: خداست

مَغانِمُ: غنیمت های

کَثیرَةٌ: بسیاری.

کَذلِکَ: این چنین

کُنْتُمْ: بودید

مِنْ قَبْلُ: از قبل

فَمَنَّ: پس منّت گذارد

(262) جلد 5 سوره نساء

اللّهُ: خداوند

عَلَیْکُمْ: بر شما

فَتَبَیَّنُوآا: پس فرق بگذارید.

اِنَّ: همانا

اللّهَ: خداوند

کانَ: باشد

بِما: به آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

خَبیرا: آگاه.

ص:222

95 لا یَسْتَوِی الْقاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ غَیْرُ اُولِی الضَّرَرِ وَ الْمُجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللّهِ بِاَمْوالِهِمْ وَ اَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجاهِدینَ بِاَمْوالِهِمْ وَ اَنْفُسِهِمْ عَلَی الْقاعِدینَ دَرَجَةً وَ کُلاًّ

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (263)

وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنی وَ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجاهِدینَ عَلَی الْقاعِدینَ اَجْرا عَظیما

لا یَسْتَوِی: برابر نیستند

الْقاعِدُونَ: نشستگان

مِنَ الْمُؤْمِنینَ: از مؤمنان

غَیْرُ: بدون این که

اُولِی الضَّرَرِ: دارای نقصی باشند،

وَ الْمُجاهِدُونَ: و جهاد کنندگان

فی سَبیلِ اللّهِ: در راه خدا

بِاَمْوالِهِمْ: با مال هایشان

وَ اَنْفُسِهِمْ: و جان هایشان

فَضَّلَ اللّهُ: برتری داده خداوند

ص:223

الْمُجاهِدینَ: جهاد کنندگان را

بِاَمْوالِهِمْ: با مال هایشان

(264) جلد 5 سوره نساء

وَ اَنْفُسِهِمْ: و جان هایشان.

عَلَی الْقاعِدینَ: بر نشستگان

دَرَجَةً: از نظر درجه و منزلت

وَ کُلاًّ وَعَدَ: و همگی را وعده داد

اللّهُ: خداوند

الْحُسْنی: به (پاداش) نیکوتر.

وَ فَضَّلَ اللّهُ: و برتری داده خداوند

الْمُجاهِدینَ: جهادکنندگان را

عَلَی الْقاعِدینَ: بر نشستگان

اَجْرا عَظیما: به اجری بزرگ.

96 دَرَجاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً وَ کانَ اللّهُ غَفُورارَحیما

دَرَجاتٍ مِنْهُ: درجاتی از اوست

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (265)

ص:224

وَ مَغْفِرَةً: و آمرزشی

وَ رَحْمَةً: و رحمتی

وَ کانَ اللّهُ: و باشد خداوند

غَفُورا: آمرزنده

رَحیما: مهربان.

104 وَ لا تَهِنُوا فِی ابْتِغاآءِ الْقَوْمِ اِنْ تَکُونُوا تَأْلَمُونَ فَاِنَّهُمْ یَأْلَمُونَ کَما تَأْلَمُونَ وَ تَرْجُونَ مِنَ اللّهِ مالا یَرْجُونَ وَ کانَ اللّهُ عَلیما حَکیما

وَ لا تَهِنُوا: و سست نشوید

فِی ابْتِغآءِ: در رسیدن، تعقیب

الْقَوْمِ: آن قوم (دشمن)

اِنْ تَکُونُوا: اگر هستید

تَأْلَمُونَ: در رنج

(266) جلد 5 سوره نساء

فَاِنَّهُمْ: پس به درستی که آن ها

یَأْلَمُونَ: رنج می برند

ص:225

کَما: همچنان که

تَأْلَمُونَ: شما رنج می برید.

وَ تَرْجُونَ: در حالی که شما امید دارید

مِنَ اللّهِ: (چیزهایی) از خدا

ما لا یَرْجُونَ: (و آن ها) امید ندارند.

وَ کانَ اللّهُ: و باشد خداوند

عَلیما: دانای

حَکیما: با حکمت.

110 وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوآءً اَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللّهَ یَجِدِ اللّهَ غَفُورا رَحیما

وَ مَنْ یَعْمَلْ: و هر کس انجام دهد

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (267)

سُوآءً: (کار) بدی را

اَوْ یَظْلِمْ: یا ستم روا دارد

نَفْسَهُ: به خودش

ثُمَّ: سپس

یَسْتَغْفِرِ: طلب آمرزش کند

ص:226

اللّهَ: از خدا

یَجِدِ اللّهَ: می یابد خدا را.

غَفُورا رَحیما: آمرزنده مهربان.

111 وَ مَنْ یَکْسِبْ اِثْما فَاِنَّما یَکْسِبُهُ عَلی نَفْسِه وَ کانَ اللّهُ عَلیما حَکیما

وَ مَنْ یَکْسِبْ: و هر کس کسب کند

اِثْما: گناهی را

فَاِنَّما: پس جز این نیست که

(268) جلد 5 سوره نساء

یَکْسِبُهُ: کسب کرده آن را

عَلی نَفْسِه: بر خودش.

وَ کانَ اللّهُ: و باشد خداوند

عَلیما: دانای

حَکیما: حکیم.

112 وَ مَنْ یَکْسِبْ خَطیآئَةً اَوْ اِثْما ثُمَّ یَرْمِ بِه بَریآئا فَقَدِاحْتَمَلَ بُهْتانا وَ اِثْما مُبینا

ص:227

وَ مَنْ یَکْسِبْ: و هر کس انجام دهد

خَطیآئَةً: خطایی

اَوْ اِثْما: یا گناهی.

ثُمَّ: سپس،

یَرْمِ: پرتاب کند، نسبت دهد

بِه بَریآئا: آن را به دیگری.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (269)

فَقَدِ: پس به تحقیق

احْتَمَلَ: بر دوش دارد

بُهْتانا: تهمت

وَ اِثْما: و گناه

مُبینا: آشکاری را.

113 وَ لَوْلا فَضْلُ اللّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طاآئِفَةٌ مِنْهُمْ اَنْ یُضِلُّوکَ وَ ما یُضِلُّونَ اِلاّ اَنْفُسَهُمْ وَ ما یَضُرُّونَکَ مِنْ شَیْ ءٍ وَ اَنْزَلَ اللّهُ عَلَیْکَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَکَ ما لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ وَ کانَ

ص:228

فَضْلُ اللّهِ عَلَیْکَ عَظیما

وَ لَوْلا: و اگر نبود

فَضْلُ اللّهِ: احسان و رحمت خداوند

عَلَیْکَ: بر تو

(270) جلد 5 سوره نساء

وَ رَحْمَتُهُ: و لطف و مهربانی او ،

لَهَمَّتْ: هر آینه تصمیم داشتند

طاآئِفَةٌ: گروهی

مِنْهُمْ: از ایشان

اَنْ یُضِلُّوکَ: که گمراه کنند تو را

وَ ما یُضِلُّونَ: و گمراه نمی کنند

اِلاّ اَنْفُسَهُمْ: مگر خودشان را.

وَ ما یَضُرُّونَکَ: و زیان و ضرر نمی رسانند به تو

مِنْ شَیْ ءٍ: از چیزی.

وَ اَنْزَلَ: و فروفرستاد

اللّهُ: خداوند

عَلَیْکَ الْکِتابَ: بر تو کتاب را

ص:229

وَ الْحِکْمَةَ: و حکمت را

وَ عَلَّمَکَ: و آموخت به تو

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (271)

ما: آن چه را

لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ: نمی دانستی.

وَ کانَ: و باشد

فَضْلُ اللّهِ: لطف و احسان خدا

عَلَیْکَ عَظیما: بر تو بزرگ.

114 لاخَیْرَ فی کَثیرٍ مِنْ نَجْویهُمْ اِلاّ مَنْ اَمَرَ بِصَدَقَةٍ اَوْ مَعْرُوفٍ اَوْاِصْلاحٍ بَیْنَ النّاسِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ ابْتِغاآءَمَرْضاتِ اللّهِ فَسَوْفَ نُؤْتیهِ اَجْرا عَظیما

لا خَیْرَ: نیست خبری

فی کَثیرٍ: در بسیاری

مِنْ نَجْویهُمْ: از سخنان درِگوشی آن ها

اِلاّ مَنْ اَمَرَ: مگر آن که امر کنند

بِصَدَقَةٍ: به صدقه

(272) جلد 5 سوره نساء

ص:230

اَوْ مَعْرُوفٍ: یا نیکی

اَوْ اِصْلاحٍ: یا اصلاح

بَیْنَ النّاسِ: بین مردم

وَ مَنْ: و هر کس

یَفْعَلْ: انجام دهد

ذلِکَ: آن را (برای)

ابْتِغآءَ: طلب، رسیدن

مَرْضاتِ: به خشنودی

اللّهِ: خدا،

فَسَوْفَ: پس به زودی

نُؤْتیهِ: می دهیم به او

اَجْرا: پاداشی

عَظیما: بزرگ.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (273)

116 اِنَّ اللّهَ لا یَغْفِرُ اَنْ یُشْرَکَ بِه وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاآءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً

ص:231

بَعیدا

اِنَّ اللّهَ: همانا خداوند

لا یَغْفِرُ: نمی آمرزد

اَنْ یُشْرَکَ بِه: که شرک به او آورند

وَ یَغْفِرُ: و می آمرزد

ما دُونَ ذلِکَ: گناهان پایین تر از آن را

لِمَنْ: برای هر کس که

یَشاآءُ: بخواهد.

وَ مَنْ: و هر کس

یُشْرِکْ: شریک قرار دهد

بِاللّهِ: برای خدا،

فَقَدْ: پس به تحقیق

(274) جلد 5 سوره نساء

ضَلَّ: گمراه شده

ضَلالاً: گمراهی ای

بَعیدا: دور.

ص:232

118 لَعَنَهُ اللّهُ وَ قالَ لاََتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِکَ نَصیبا مَفْرُوضا

لَعَنَهُ: لعنت کرد او را

اللّهُ: خداوند

وَ قالَ: (و شیطان به خدا) گفته

لاََتَّخِذَنَّ: حتما می گیرم

مِنْ عِبادِکَ: از بندگانت

نَصیبا: بهره ای، سهمی

مَفْرُوضا: وافی، معیّن.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (275)

119 وَ لاَُضِلَّنَّهُمْ وَ لاَُمَنِّیَنَّهُمْ وَ لاَمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ اذانَ الاَْنْعامِ وَ لاَمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللّهِ وَ مَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطانَ وَلِیّا مِنْ دُونِ اللّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرانا مُبینا

وَ لاَُضِلَّنَّهُمْ: و قطعا گمراهشان می کنم

وَ لاَُمَنِّیَنَّهُمْ: و به آرزوهای باطلشان می فریبم

ص:233

وَ لاَمُرَنَّهُمْ: و حتما دستورشان می دهم

فَلَیُبَتِّکُنَّ: پس بِبُرند، بشکافند

اذانَ: گوش های

الاَْنْعامِ: چهارپایان را،

وَ لاَمُرَنَّهُمْ: و دستورشان خواهم داد

فَلَیُغَیِّرُنَّ: پس تغییر دهند

خَلْقَ اللّهِ: خلقت خدا را.

وَ مَنْ: و هر کس

(276) جلد 5 سوره نساء

یَتَّخِذِ: بگیرد، انتخاب کند

الشَّیْطانَ: شیطان را

وَلِیّا: دوست، ولیّ

مِنْ دُونِ اللّهِ: به جای خدا،

فَقَدْ: پس به تحقیق

خَسِرَ: زیان کرده

خُسْرانا: زیانی، ضرری

مُبینا: آشکار.

ص:234

123 لَیْسَ بِاَمانِیِّکُمْ وَ لاآ اَمانِیِّ اَهْلِ الْکِتابِ مَنْ یَعْمَلْ سُوآءً یُجْزَ بِه وَ لا یَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللّهِ وَلِیّا وَ لانَصیرا

لَیْسَ: (فضیلت و برتری) نیست

بِاَمانِیِّکُمْ: به آرزوهای شما

وَ لاآ اَمانِیِّ: و نه آرزوهای

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (277)

اَهْلِ الْکِتابِ: اهل کتاب.

مَنْ یَعْمَلْ: کسی که عمل می کند

سُوآءً: به بدی

یُجْزَ: جزا داده می شود

بِه: به آن،

وَ لا یَجِدْ لَهُ: و نمی یابد او

مِنْ دُونِ: غیر از

اللّهِ: خدا

وَلِیّا: سرپرست، سرپرستی

وَ لا نَصیرا: و نه یاوری.

ص:235

124 وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصّالِحاتِ مِنْ ذَکَرٍ اَوْاُنْثی وَ هُوَمُؤْمِنٌ فَاُولآئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلایُظْلَمُونَ نَقیرا

وَ مَنْ یَعْمَلْ: و هر کس انجام دهد

مِنَ الصّالِحاتِ: از کارهای خوب

(278) جلد 5 سوره نساء

مِنْ ذَکَرٍ: از مرد

اَوْ اُنْثی: یا زن

وَ هُوَ مُؤْمِنٌ: و او مؤمن باشد

فَاُولآئِکَ: پس آنان

یَدْخُلُونَ: داخل می شوند

الْجَنَّةَ: به بهشت

وَ لا یُظْلَمُونَ: و ظلم کرده نمی شوند

نَقیرا: به اندازه سوراخ کوچک پشت هسته خرما.

125 وَ مَنْ اَحْسَنُ دینا مِمَّنْ اَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ اِبْراهیمَ حَنیفا وَ اتَّخَذَ اللّهُ اِبْراهیمَ خَلیلاً

ص:236

وَ مَنْ: و چه کسی

اَحْسَنُ: بهتر است

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (279)

دینا: (از نظر) دین

مِمَّنْ: از کسی که

اَسْلَمَ: تسلیم کند

وَجْهَهُ: رویش را

لِلّهِ: به خدا؟

وَ هُوَ مُحْسِنٌ: و او نیکوکار باشد

وَ اتَّبَعَ: و پیروی کند

مِلَّةَ: از آیین

اِبْراهیمَ: ابراهیم

حَنیفا: که خالص و پاک است.

وَ اتَّخَذَ: و گرفت

اللّهُ: خداوند

اِبْراهیمَ: ابراهیم را

خَلیلاً: دوست (خود).

(280) جلد 5 سوره نساء

ص:237

126 وَ لِلّهِ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِی الاَْرْضِ وَ کانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیْ ءٍ مُحیطا

وَ لِلّهِ: و برای خداوند است

ما فِی: آن چه در

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ ما فِی: و آن چه در

الاَْرْضِ: زمین است

وَ کانَ: و باشد

اللّهُ: خداوند

بِکُلِّ شَیْ ءٍ: به هر چیزی

مُحیطا: محیط.

135 یاآ اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا کُونُوا قَوّامینَ بِالْقِسْطِ

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (281)

شُهَداآءَلِلّهِ وَلَوْ عَلیاَنْفُسِکُمْ اَوِالْوالِدَیْنِ وَالاَْقْرَبینَ اِنْ یَکُنْ غَنِیّا اَوْ فَقیرا فَاللّهُ اَوْلی بِهِما فَلا تَتَّبِعُوا الْهَوآی اَنْ تَعْدِلُوا وَ اِنْ تَلْوُوآا اَوْ تُعْرِضُوا فَاِنَّ اللّهَ

ص:238

کانَ بِماتَعْمَلُونَ خَبیرا

یآ اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردید

کُونُوا قَوّامینَ: باشید قیام کنندگان

بِالْقِسْطِ: به عدالت

شُهَدآءَ: گواهان

لِلّهِ: برای خدا

وَ لَوْ عَلی: و اگر چه بر

اَنْفُسِکُمْ: خودتان باشد

اَوِ الْوالِدَیْنِ: یا پدر و مادر

وَالاَْقْرَبینَ: و نزدیکان،

(282) جلد 5 سوره نساء

اِنْ یَکُنْ غَنِیّا: اگر باشند بی نیاز

اَوْ فَقیرا: یا فقیر،

فَاللّهُ: پس خداوند

اَوْلی بِهِما: سزاوارتر است به آن ها.

فَلا تَتَّبِعُوا: پس پیروی نکنید

ص:239

الْهَوآی: هوی (نفس) را

اَنْ تَعْدِلُوا: که (نتوانید) به عدالت رفتار کنید.

وَ اِنْ تَلْوُوآ ا: و اگر تحریف کنید

اَوْ تُعْرِضُوا: یا اعراض نمایید

فَاِنَّ اللّهَ: پس همانا خداوند

کانَ بِما: باشد به آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

خَبیرا: آگاه.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (283)

140 وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتابِ اَنْ اِذا سَمِعْتُمْ اآیاتِ اللّهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَءُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّی یَخُوضُوا فی حَدیثٍ غَیْرِه اِنَّکُمْ اِذا مِثْلُهُمْ اِنَ اللّهَ جامِعُ الْمُنافِقینَ وَالْکافِرینَ فیجَهَنَّمَ جَمیعا

وَ قَدْ: و به تحقیق

نَزَّلَ عَلَیْکُمْ: نازل کرده بر شما

فِی الْکِتابِ: در کتاب

ص:240

اَنْ اِذا: هنگامی که

سَمِعْتُمْ: بشنوید، شنیدید

اآیاتِ: آیه های

اللّهِ: خدا را

یُکْفَرُ: کفر آورده می شود

بِها: به آن،

وَ یُسْتَهْزَءُ: و استهزاء می شود

(284) جلد 5 سوره نساء

بِها: به آن،

فَلا تَقْعُدُوا: پس ننشینید

مَعَهُمْ: با ایشان

حَتّی یَخُوضُوا: تا فرو روند

فی حَدیثٍ: در سخنی، داستانی

غَیْرِه: دیگر، به غیر آن،

اِنَّکُمْ: همانا شما

اِذا: در آن هنگام

مِثْلُهُمْ: مثل آن ها هستید.

ص:241

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

جامِعُ: جمع کننده است

الْمُنافِقینَ: منافقین

وَ الْکافِرینَ: و کافرین را

فی جَهَنَّمَ: در جهنم

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (285)

جَمیعا: همگی را.

141 اَلَّذینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَاِنْ کانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِنَ اللّهِ قالُوآا اَلَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ وَ اِنْ کانَ لِلْکافِرینَ نَصیبٌ قالُوآااَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْکُمْ وَ نَمْنَعْکُمْ مِنَ الْمُؤْمِنینَ فَاللّهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ الْقِیمَةِ وَ لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرینَ عَلَی الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً

اَلَّذینَ: کسانی که

یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ: انتظار می کشند شما را

فَاِنْ کانَ: پس اگر باشد

لَکُمْ: برای شما

ص:242

فَتْحٌ: فتحی

مِنَ اللّهِ: از جانب خدا

قالُوآا: گویند

(286) جلد 5 سوره نساء

اَلَمْ نَکُنْ: آیا نبودیم

مَعَکُمْ: ما با شما؟

وَ اِنْ کانَ: و اگر باشد

لِلْکافِرینَ: برای کافران

نَصیبٌ: بهره ای، نصیبی

قالُوآا: گویند

اَلَمْ نَسْتَحْوِذْ: آیا ما به غلبه وا نداشتیم

عَلَیْکُمْ: شما را؟

وَ نَمْنَعْکُمْ: و منع نکردیم شما را

مِنَ الْمُؤْمِنینَ: از مؤمنین؟

فَاللّهُ: پس خداوند

یَحْکُمُ: حکم می کند

بَیْنَکُمْ: بین شما

ص:243

یَوْمَ الْقِیمَةِ: روز قیامت.

سوره نساء لغات و مفاهیم قرآن کریم (287)

وَ لَنْ: و هرگز

یَجْعَلَ: قرار نداده است

اللّهُ: خداوند

لِلْکافِرینَ: برای کافرین

عَلَی الْمُؤْمِنینَ: بر مؤمنین، علیه مؤمنین

سَبیلاً: راهی.

142 اِنَّ الْمُنافِقینَ یُخادِعُونَ اللّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ وَ اِذاقامُوا اِلَی الصَّلوةِ قامُواکُسالی یُرآؤُنَ النّاسَ وَ لایَذْکُرُونَ اللّهَ اِلاّ قَلیلاً

اِنَّ الْمُنافِقینَ: همانا منافقین

یُخادِعُونَ: خدعه می کنند

اللّهَ: با خدا

وَ هُوَ خادِعُهُمْ: در حالی که او خدعه می کند با آنها، فریب

(288) جلد 5 سوره نساء

می دهد آن ها را

ص:244